Overzicht algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien

De algemene dekkingsmiddelen onderscheiden zich van andere dekkingsmiddelen, doordat ze vrij aan te wenden zijn. Zij vormen de financiële dekking van de negatieve saldi op de programma's 1 tot en met 7 en het overzicht Overhead. De belangrijkste algemene dekkingsmiddelen zijn:
•      De algemene uitkering uit het Gemeentefonds
•      Inkomsten uit de belastingen

Aan algemene uitkering is in 2022 € 269,25 mln. ontvangen: € 269,1 mln. voor het jaar 2022 zelf en € 0,15 mln. als bijstelling van de uitkeringen over 2021 en 2020.
De belangrijkste gebeurtenissen voor wat betreft de hoogte van de algemene uitkering zijn de volgende:

Accres en opschalingskorting
De hoogte van de algemene uitkering uit het gemeentefonds wordt als eerste (landelijk) bepaald aan de hand van de uitgaven van het rijk. Als het rijk meer uitgeeft, dan krijgen de gemeenten meer geld en als het rijk minder uitgeeft dan krijgen gemeenten minder geld in de algemene uitkering. Dit wordt de trap-of-trap-af systematiek genoemd. De verhoging/verlaging van de totale omvang van de algemene uitkering noemen we het accres. In 2022 heeft het rijk aan de hand van het coalitieakkoord meer middelen toegevoegd aan het gemeentefonds doordat ze meer uitgaven hebben. Vanaf de meicirculaire 2022 is het accres overigens bevroren, wat inhoud dat eventuele hogere of lagere werkelijke uitgaven in 2022 geen invloed meer hebben op de omvang van de algemene uitkering. 

Eventuele extra uitgaven van het rijk worden, naast uitvoering van nieuw beleid, ook veroorzaakt door loon- en prijsstijgingen. De bevriezing van het accres geldt niet voor loon- en prijscorrecties. Hiervoor wordt de omvang van de algemene uitkering nog wel aangepast, echter niet meer in 2022. 

Naast bovenstaande redenen voor verhoging of verlaging van de omvang van de algemene uitkering is door kabinet Rutte II een korting toegepast, de zogenaamde opschalingskorting. Deze korting was ingesteld vanwege het voornemen tot het opschalen van alle gemeenten naar minimaal 100.000 inwoners. Dit voornemen is geschrapt, maar de korting is blijven bestaan. In het regeerakkoord heeft het kabinet tijdelijk de verhoging van de opschalingskorting bevroren. Er heeft in 2022 dan ook geen extra korting plaatsgevonden.

Energietoeslag/extra taken
Wanneer gemeenten extra taken krijgt, moet het rijk aangeven hoe gemeenten de kosten voor deze extra taken kunnen dekken. Over het algemeen worden door het rijk middelen toegevoegd aan de algemene uitkering om deze taken uit te voeren. Overigens is het aan gemeenten zelf om de taken uit te voeren en dekking te regelen. Het zijn algemene middelen en de middelen hoeven dan ook niet volledig aan de uit te voeren taken worden besteed. In 2022 zijn veel extra taken toegevoegd en zijn ook veel extra middelen ontvangen. De belangrijkste (grootste omvang) is de energietoeslag.  

COVID-19
Als speciale "taak" worden de extra uitgaven vanwege COVID-19 genoemd. Het rijk heeft middelen toegevoegd aan de algemene uitkering ter dekking van de extra kosten vanwege COVID-19 en ook is er dekking ontvangen van de gemiste opbrengsten vanwege COVID-19. In bijlage 6 Financiële effecten COVID-19 ziet u een overzicht van de uitgaven en inkomsten vanwege COVID-19. 

De belastingopbrengsten van afgerond € 39,5 mln. bestaan uit de Onroerende Zaken Belasting (OZB), de hondenbelasting, de toeristenbelasting en precario.

Vanwege de grotere stijging van de WOZ-waarde van zowel woningen als niet-woningen dan waar rekening mee was gehouden bij het vaststellen van het tarief is de OZB-opbrengst in 2022 hoger dan geraamd. In 2023 wordt dit aan de inwoners teruggegeven.

Treasury
Op het onderdeel Treasury worden de werkelijke rentelasten en -baten opgenomen. De rentebaten betreft de rente op startersleningen. Er is sprake van een zeer lage marktrente, waardoor de rentelasten laag zijn. In 2022 zijn geen leningen aangegaan. Ook hierdoor zijn de rentelasten beperkt. In de paragraaf Financiering is dit nader toegelicht.

Dekking eenmalig concern
De stortingen en onttrekkingen vanuit de zogenaamde concernreserves zijn opgenomen in het overzicht algemene dekkingsmiddelen. Het gaat om de reserve algemeen dekkingsmiddel, reserve vrij inzetbaar, reserve eneco gelden, reserve investeringsfonds 2030, reserve fonds Zoetermeer 2040 en het sociaal innovatiefonds.

De reserve enecofonds is per 31 december 2022 opgeheven. De resterende middelen zijn toegevoegd aan de reserve fonds Zoetermeer 2040.