Programma 1 Onderwijs, economie en arbeidsparticipatie

Iedereen werkt, leert en/of doet naar vermogen mee

Dit programma gaat over onderwijs, economie en arbeidsparticipatie en laat zien wat we gedaan hebben zodat elke Zoetermeerder kan leren, werken of meedoen naar vermogen.

Onderwijs
In 2023 is samen met de kinderopvangorganisaties en het onderwijs gewerkt aan het vergroten van kansen voor alle kinderen, jeugdigen en volwassenen in Zoetermeer. Met de blik op Zoetermeer 2040 hebben we ons samen ingespannen om het gemakkelijker te maken om van jong tot oud te kunnen leren en ontwikkelen. Dit doen we voor iedereen, of je al vanaf je geboorte in Zoetermeer woont of daar net bent aangekomen. 

Dat deden we het afgelopen jaar onder andere door organisaties in de stad subsidies te geven vanuit bijvoorbeeld het Nationaal Programma Onderwijs en het onderwijsachterstandenbeleid. De budgetten van dit programma zijn onder andere bedoeld voor het beperken van laaggeletterdheid, voor het vervoer van of naar school, het verbeteren van de onderlinge samenwerking of het zorgen voor schoolgebouwen.
Hieronder bij de doelstellingen worden de activiteiten van het afgelopen jaar toegelicht. 

Economie
Voor een gezonde doorontwikkeling van de stad is een groei van de werkgelegenheid nodig. De inzet en acties met betrekking tot economie zijn geactualiseerd. Er is ingezet op het verbeteren van het vestigingsklimaat, het stimuleren van MKB -ondernemers in digitalisering en het geven van een impuls aan de kenniseconomie. Er vinden transities plaats op het gebied van energie, klimaat en digitalisering. Deze transities bieden kansen op werkgelegenheid en innovatie. 

Arbeidsparticipatie en inkomensbeleid
In 2023 was nog steeds sprake van een krappe arbeidsmarkt. Dit bood veel kansen, maar ondersteuning bij het vinden van werk vanuit De Binnenbaan en de Arbeidsmarktregio bleef cruciaal voor veel mensen. Om deze dienstverlening te optimaliseren zijn in 2023 belangrijke stappen gezet. Een mijlpaal was de ondertekening van de intentieverklaring voor oprichting van het Regionaal Werkcentrum (RWC). Het RWC moet aan werkzoekenden, werkenden en werkgevers een centraal punt bieden voor vragen rondom werk(aanbod) en scholing. 

In een tijd van hoge prijzen was 2023 ook een jaar waarin veel aandacht is gegeven aan het herstellen van bestaanszekerheid van mensen. Zo heeft de gemeente in 2023 de energietoeslag uitgekeerd aan huishoudens met een inkomen tot 120% van het sociaal minimum: in totaal € 1.300 per huishouden. Een succesvol project in 2023 was de ‘Vindplaats verborgen schulden’ waarin het belang van vroegsignalering van geldzorgen op de werkvloer helder is geworden. En naast vele andere activiteiten op het gebied van schuldhulpverlening heeft de gemeente in 2023 de intakefase voor schuldhulpverlening verkort en eenvoudiger gemaakt.

Wat hebben we gerealiseerd in 2023 in de vier pijlers van onze onderwijsvisie?

Pijler 1. Stimuleren dat er een (onderwijs)aanbod op maat is, zodat ieder kind, iedere jongere en volwassene zich zo optimaal mogelijk kan ontwikkelen in kwalitatief goede accommodaties.

• Begin 2023 zijn de integrale huisvestingsplannen voor het renoveren en vervangen van onderwijsgebouwen voor de komende jaren vastgesteld. Na het bedenken, schrijven en onderhandelen, is gestart met het voorbereiden van het echte werk. Het vinden van een gemeentelijke projectleider voor het begeleiden van nieuwbouw bleek alleen niet eenvoudig. Hierdoor is het werk minder snel gevorderd dan gehoopt. Eind 2023 is een projectleider aangesteld voor de nieuwbouw van de dubbelstroomsschool Touwladder/Hofvijver in Seghwaert. Het project kan daardoor starten. De beoogde projecten voor de nieuwbouw van het Integraal Kindcentrum Het Palet en de gezamenlijke huisvesting van De Keerkring en De Horizon (allebei speciaal onderwijs) worden naar verwachting rond de zomer van 2024 gestart.
• De werkzaamheden aan het binnenklimaatsysteem van de schoolgebouwen De Oranjerie, De Oostwijzer en de Florence Nightingale zijn met gebruik van de toegekende rijkssubsidieregeling Suvis uitgevoerd. De definitieve oplevering van deze werkzaamheden heeft eind 2023 nog niet plaatsgevonden. Dit komt door vertraging in de levering van materiaal.
• In 2023 zijn ook de gesprekken met de verschillende schoolbesturen over het overdragen van het onderhoud aan de schoolgebouwen van de gemeente naar de betreffende schoolbesturen afgerond. Het resultaat van deze gesprekken is dat vanaf 1 januari 2024 alle schoolbesturen binnen de gemeente nu zelf verantwoordelijk zijn voor het uitvoeren van het onderhoud aan hun schoolgebouwen. 

Pijler 2. Het organiseren met partners van goed onderwijsaanbod. 

• De Lokale Educatieve Agenda van kinderopvang, onderwijs en de gemeente richt zich op de drie ambities; Gelijke Kansen, Passende Plek en Zoetermeer 2024. In 2023 is gebouwd aan de website Rijkeleeromgevingzoetermeer.nl voor professionals in de kinderopvang en het onderwijs in Zoetermeer. Op deze website zijn educatief aanbod en praktijkervaringen met allerlei (maatschappelijke) onderwerpen te vinden, zodat dit met elkaar gedeeld kan worden. De website wordt op 9 februari 2024 gelanceerd en bevat ook een evenementenkalender en een overzicht aan rijksregelingen voor het onderwijs.
• Het aanbieden van taal- en schakelklassen zijn voorbeelden van het stimuleren van de brede ontwikkeling van kinderen die de Nederlandse taal nog niet goed beheersen. Het zorgen voor voldoende plaatsen heeft veel inspanningen gekost. In 2023 is gewerkt aan het vinden en geschikt maken van de nieuwe locatie voor de internationale schakelklas. In het eerste kwartaal van 2024 starten de leerlingen op deze nieuwe plek, die bekend staat als 2BHome’
• Veel kinderen gaan, voor ze naar school gaan, naar een kinderdagverblijf of gastouder. Door de deskundigheid van pedagogisch medewerkers en gastouders te vergroten door (online) lezingen te organiseren, of hen hulp vanuit het samenwerkingsverband of de jeugdgezondheidszorg (consultatiebureau) te geven, vergroot je kansen van kinderen en help je hen op de plek waar de kinderen al komen.
• In 2023 is het geld van het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) gebruikt om negatieve leer- en ontwikkelingsgevolgen van COVID-19 verder te beperken. Het geld is onder andere ingezet voor het vervoer naar en aanbieden van sportactiviteiten voor leerlingen van het speciaal onderwijs, een rondje langs culturele instellingen voor leerlingen van het voortgezet onderwijs, extra schoolmaatschappelijk werk en voor de inzet van projectleiders Integrale Kindcentra om de samenwerking tussen de kinderopvangorganisaties en het basisonderwijs verder te bevorderen.
• Eind 2023 is het nieuwe onderwijsachterstandenbeleid vastgesteld. Het aanbod is dit jaar uitgebreid met onder andere een Peuterplusgroep voor peuters die naast een taalachterstand aanvullende ondersteuning nodig hebben. Verder zijn een zomerschool in Meerzicht en een overbruggingsaanbod voor nieuwkomerskinderen voor het basisonderwijs gerealiseerd.

Pijler 3. Een goede start en actief kunnen blijven op de arbeidsmarkt.

• Voor Innovatief onderwijs is een subsidie van € 2,1 mln. en vanuit het groeifonds van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat beschikbaar gesteld voor het onderwijs in de Dutch Innovation Factory (DIF).
• Het aantal inschrijvingen van nieuwe studenten is ongeveer gelijk gebleven met voorgaande jaren. Er zijn 144 IT- studenten afgestudeerd in de DIF.
• Er zijn 200 VO leerlingen via ‘challenges’ in contact gebracht met de opleidingen in de DIF om zich te oriënteren op IT-opleidingen.
• Het Experimenteerhuis heeft een nieuw programma en heeft het zorgnetwerk van Zoetermeer 2025 verbonden aan de DIF. Er kwamen vele bezoekers uit het werkveld naar het huis en het bevorderde ook de studentsamenwerkingen tussen het mbo en het hbo.
• Er is door 200 havo-leerlingen van het ONC Parkdreef praktijkgericht onderzoek uitgevoerd naar maatschappelijke vraagstukken. Deze vraagstukken zijn afkomstig van collega’s van de gemeente Zoetermeer en van twee Zoetermeerse bedrijven. De leerlingen hebben onder andere onderzocht hoe jongeren enthousiast kunnen worden voor het doen van vrijwilligerswerk of hoe ouderen in Zoetermeer gemotiveerd worden om meer te bewegen.
• In november heeft een bestuurlijk overleg plaatsgevonden tussen het onderwijs (vmbo, mbo) en de twee wethouders onderwijs en arbeidsmarkt over de aansluiting van het beroepsonderwijs op de opgaven uit Zoetermeer 2040. Het gesprek ging over de hoofdlijnen 4 ‘Stad van toegepaste innovatie’ en 5 ‘Doorlopende ontplooiingskansen voor iedere inwoner van Zoetermeer’. Concreet werd gesproken over het versterken van de samenwerking tussen onderwijs en de arbeidsmarkt in de Zoetermeerse kernsectoren IT/ICT, Health, Logistiek & Handel en Bouw & Installatie. Het belang om de opgaven gezamenlijk op te pakken wordt breed gedragen. Daarom wordt er op korte termijn een vervolgoverleg op bestuurlijk niveau gepland.
• Op 15 december 2023 is een bijeenkomst georganiseerd door gemeente Zoetermeer voor het bedrijfsleven en het onderwijs om de wensen en belangen rondom een technische praktijklocatie in Zoetermeer te bespreken. Bestuurders vanuit onderwijs, bedrijfsleven en gemeente hebben hun handtekening gezet voor een startcoalitie, om de opgehaalde contourschets verder uit te werken. Hiernaast hebben een aantal bedrijven in de techniek hierop besloten samen verder te willen doorpraten en te onderzoeken hoe zij vanuit het bedrijfsleven dit proces kunnen vormgeven en versnellen. 

Pijler 4. Iedere volwassen inwoner beschikt over voldoende basisvaardigheden. 

• Om zelfstandig en actief te kunnen deelnemen in onze samenleving is het nodig om te beschikken over een goede beheersing van de Nederlandse taal, een basisrekenvaardigheid en digitale vaardigheden. Het vergroten van deze basisvaardigheden is ons doel. 
  Na de aanbesteding van de Wet Educatie Beroepsonderwijs (WEB) in 2022 heeft in 2023 de nadruk gelegen op de uitvoering van de plannen.
• Er is een meerjarenplan Aanpak Laaggeletterdheid vastgesteld, waardoor er zowel lokaal als regionaal een goede basisstructuur staat waar we op verder bouwen. De extra rijksbijdrage geeft mogelijkheden om breed aandacht te vragen voor laaggeletterdheid en beperkte digitale vaardigheden. Zo heeft het Glazen Radiohuis, dat van 6 tot 9 september in de Dorpsstraat stond, gezorgd voor media-aandacht en enkele tientallen nieuwe taalvrijwilligers. Hiermee pakken we laaggeletterdheid aan en halen het uit de taboesfeer.

Toelichting
Doel gehaald: Nee
Toelichting: We zien een stijgende lijn in het percentage meer dan gemiddelde leerwinst. De belangrijkste oorzaak voor het niet behalen van het streefpercentage is de behaalde leerwinst van de peuters op het onderdeel taal. Het streefpercentage voor de peuters is nog gebaseerd op de behaalde resultaten op basis van Cito-toetsen. Het Rijk heeft een paar jaar geleden besloten dat de Cito-toetsen niet meer afgenomen mogen worden. De resultaten worden sinds die tijd bepaald op basis van het leerlingvolgsysteem KIJK!. We zien dat de behaalde percentages op basis van het KIJK! voor het onderdeel taal lager zijn dan op basis van Cito. De Cito-toetsen gaven alleen een beeld van de woordenschat, terwijl KIJK! een breder beeld van de taalontwikkeling laat zien, zoals het begrijpen van een verhaal en het spelen met letters. De behaalde resultaten zijn daarom niet goed met elkaar te vergelijken. We hebben het streefpercentage nog niet aangepast, omdat we (mede door de corona-periode) geen goed beeld hebben van een nieuw realistisch streefpercentage.

Jongeren met een afgeronde beroepsopleiding hebben meer kans om hun leven op eigen wijze vorm te geven. Via de aanpak van ongeoorloofd schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten dragen we er daarom aan bij dat zoveel mogelijk jongeren een startkwalificatie halen. Voor die jongeren waar terugkeer naar school echt geen optie is, realiseren we een vlotte doorstroom naar de arbeidsmarkt. Omdat elk kind recht heeft op een passende (onderwijs)plek, hebben ouders, scholen, leerplicht/RMC en zorgpartners zich samen ingespannen. 
Wat hebben zij met elkaar in 2023 hiervoor gedaan? 

• Om de thuiszittersaanpak te versterken zijn vanuit het Nationaal Programma Onderwijs twee aandachtsfunctionarissen onderwijs-jeugdhulp binnen het team Jeugd en Gezinshulp (JGH) aangesteld. Zij vervullen een ‘overstijgende rol’ door in een eerder stadium aan te sluiten bij overleggen en handelen proactief richting de hulpverleningsketen. Binnen het Consultatie- en Adviesteam is voorrang gegeven aan alle (dreigende) thuiszitters. De wachtlijst van het Plusteam werd ook hierdoor verkort (44% korter van 52 gezinnen naar 29). En de wachttijd werd verlaagd met twee maanden. 
  Meer informatie over thuiszitters treft u aan in het jaarverslag Leerplicht/RMC. Het verslag wordt in het tweede kwartaal 2024 aan de raad aangeboden.
• Na de herfstvakantie is een behandel- en onderwijsgroep voor het jonge kind (4-8 jaar) gestart in Zoetermeer. Hiermee kunnen 16 kinderen die aangewezen zijn op behandeling vanwege ernstige gedragsproblematiek ook onderwijs volgen. Voorheen waren deze voorzieningen alleen in omliggende steden zoals Den Haag, Delft en Leiden aanwezig. Daardoor moesten Zoetermeerse leerlingen langer op een plek wachten en kregen soms dagbesteding als overbruggingshulp. Deze gecombineerde voorziening (De Schatkist) is tot stand gekomen door de samenwerking van de gemeente, het samenwerkingsverband passend onderwijs, Jeugdformaat en de Leo Kanner Onderwijsgroep. Het traject duurt gemiddeld 9 maanden en kinderen stromen daarna door naar regulier (speciaal) onderwijs.
• In 2023 is de schakelfunctionaris Jeugdhulp/Wmo opnieuw ingezet op het mbo voor de verbinding met het sociaal domein. In het laatste kwartaal zijn extra overleggen met de partners georganiseerd rond 4 thema’s: armoede, mentale gezondheid, veiligheid en vitaliteit. Tijdens deze goed bezochte bijeenkomsten zijn concrete afspraken gemaakt over het aanbod van begeleiding op deze gebieden. Die begeleiding wordt zoveel mogelijk op de onderwijslocatie georganiseerd. Dat geldt zowel voor de gemeentelijke uitvoering sociaal domein als voor de begeleiding vanuit het onderwijs en de zorgaanbieders. Hiermee sluiten we aan op het regionale beleid voortijdig schoolverlaten waarbij deze aanpak ‘Mbo als werkplaats’ als speerpunt voor 2024 is benoemd.
• De Leerwerkmakelaar heeft in 2023 voor de aanpak voorkomen voortijdig schoolverlaten en jeugdwerkloosheid, jongeren bemiddeld naar een leerbaan. Voor de leerroute Beroepsbegeleidende Leerweg (BBL) waren dat 13 jongeren, naar een beroepsopleiding BOL 9 jongeren en naar regulier werk 8 jongeren. Daarnaast zijn nog 7 jongeren in begeleiding en 7 jongeren waren onvoldoende gemotiveerd. Met de krappe arbeidsmarkt kunnen jongeren makkelijker werk vinden. De aangemelde jongeren hebben een grote afstand tot scholing en werk.
• Naast het stimuleren van werken en leren in de praktijk, is meer aandacht gekomen voor het voorbereiden op de arbeidsmarkt als jongeren nog op het mbo zitten, om ze daarmee als het ware meer werkfit te krijgen. Vanuit deze preventieve aanpak is in samenwerking met het WerkgeversServicepunt en het Leerwerkloket, het evenement ‘Create your future’ georganiseerd. Ruim 300 studenten van mboRijnland bezochten het evenement.
• In de tweede helft van 2023 is meegewerkt aan ‘Acute acties jeugdhulp’. Voorbeelden hiervan die een relatie hebben met onderwijs zijn: het versterken van het team Leerplicht/RMC, het opstellen van de ‘Routekaart voorkomen schooluitval en thuiszitten’ en het bespreken en aanscherpen van de verzuimaanpak door in gesprek te gaan met alle schooldirecties of bestuurders van primair-, voortgezet (speciaal) onderwijs en het mbo. 

Toelichting
Doel gehaald: Nee
Toelichting: Het aantal voortijdig schoolverlaters is gestegen ten opzichte van afgelopen jaar. Dit is een landelijke tendens. We zien door de aantrekkende arbeidsmarkt dat jongeren vaker aan het werk gaan en dan niet altijd hun opleiding afronden. We stimuleren om werken en leren te combineren, maar dit is niet verplicht. Als jongeren hun baan kwijtraken of zich bedenken, start begeleiding opnieuw.

Om de voorwaarden voor een zo goed mogelijk ondernemersklimaat te scheppen hebben we in 2023 het MKB ondersteund door te participeren in verschillende projecten en samenwerkingsverbanden in de transitie naar een meer (veilige) digitale economie. Daarnaast hebben we aandacht gehad voor het op peil houden van de commerciële voorzieningen. Om stappen te kunnen zetten in het verduurzamen van de werklocaties (te weten: winkelcentra en bedrijventerreinen) hebben we de oprichting van ondernemerscollectieven voortgezet. Via het accountmanagement was de gemeente goed toegankelijk voor ondernemers. Wat hebben wij hiervoor gedaan in 2023? 

• De uitkomsten van de horecamarktscan zijn vertaald in actiepunten. De raad is via een memo hierover geïnformeerd; 
• Geïnvesteerd en geparticipeerd in de uitrol van MKB digitaal voor lokale ondernemers; 
• Voortzetting van het faciliteren van MKB Digiwerkplaats op het Dutch Innovation Park; 
• Ondersteunen, kennisdelen en inspireren van ondernemers bij hun groeiambitie; 
• Op bedrijventerrein Rokkehage is een ondernemerscollectief opgericht. Voor Hoornerhage is een potentieel bestuur geïnventariseerd en voor Zoeterhage is een draagvlakmeting uitgevoerd ten behoeve van de oprichting van een ondernemerscollectief; 
• In samenwerking met onze partners verschillende bijeenkomsten voor ondernemers georganiseerd, waaronder: Economic Board Zoetermeer, Dag van de ondernemer, Ondernemersfestival, WE-IT, Zoetermeerse Zakenvrouwen;
• De einddatum van de samenwerkingsovereenkomst logistieke hotspot A12 corridor is bereikt. We behouden het netwerk dat is opgebouwd door jaarlijks een contactmoment bij te wonen. Verder is er gestart met een verkenning naar draagvlak voor een community van logistieke bedrijven in de A12-corridor;
• Voor de organisatie van de Innovatieprijs in 2024 heeft een verkenning plaatsgevonden. Deze wordt nog verder uitgewerkt. 

Toelichting
Doel gehaald: N.v.t.
Toelichting: De gemeente voert om het jaar de ondernemerspeiling uit. De laatste keer was in 2022. Het gemiddelde rapportcijfer dat toen is gegeven was 6,2. In de begroting is voor 2022 was 6,5 opgenomen. Voor 2023 is een gemiddeld rapportcijfer van 6,9 opgenomen. Maar in 2023 heeft er geen peiling plaatsgevonden. Het is daarmee niet mogelijk om aan te geven of de doelstelling is behaald.

De IT-sector in Zoetermeer heeft een stevige uitgangspositie om op toekomstige kansen voor groei en ontwikkeling in te spelen. In 2023 hebben we zowel ingezet op het versterken van deze sector als op het verkennen van mogelijkheden voor de overige drie focussectoren (handel & logistiek, bouw & installatie en health). Vanwege de groeiambitie van de stad is het nodig om bestaande woon- en werklocaties te blijven ontwikkelen. Dat betekent onder andere ruimte faciliteren voor werkgelegenheid. Het is gebleken dat we de aanwezige werklocaties, zoals: bedrijventerreinen beter en efficiënter moeten benutten. Daarnaast vraagt het om het op peil houden en verbeteren van het voorzieningenniveau in de stad. Voor de start- en scale-ups zijn de vestigingscondities versterkt door het ondersteunen van groei, huisvestigingsmogelijkheden, coaching en netwerken. Tenslotte zijn diverse initiatieven ontwikkeld die hebben bijgedragen aan de verbinding tussen onderwijs en arbeidsmarkt.  

Wat hebben wij hiervoor gedaan in 2023? 

• De gebiedsvisie voor de noordelijke bedrijventerreinen (onderdeel van gebiedsvisie Van Tuyllpark e.o.) is in concept opgesteld; 
• Er is gestart met een onderzoek naar ruimte voor bedrijvigheid in Zoetermeer; 
• Er is onderzoek gedaan naar de kantorenmarkt in Zoetermeer, wat geleid heeft tot aanpassing van de plancapaciteit in Entree; 
• In regionaal verband is de ‘regionale strategie bedrijventerreinen MRDH 2023-2030' opgesteld. 
• Groeifondsaanvraag (€ 2 mln. met ondersteuning van € 0,3 mln. vanuit de MRDH) is toegekend voor de verdere ontwikkeling van het Dutch Innovation Park; 
• Vanuit de MRDH is er een bureau ingehuurd om instrumenten te ontwikkelen om winkelgebieden vitaal te houden.  Hiervoor zijn de winkelcentra De Leyens en Buytenwegh gekozen om mee te doen. 
• Digitale relevante informatie op www.scalebooster.nl  is geactualiseerd. Dit is de website waarop de gemeente het programma Scale booster presenteert. Dit is een programma waarin de gemeente samen met ondernemers en intermediairs  innovaties en groei bij start- & scale ups in de vier focussectoren in  Zoetermeer ondersteunt; 
• (Regionale) kennis- & inspiratieagenda met ondernemersnetwerken en doelgroep startup- & scale-ups zijn geactualiseerd en gedeeld; 
• De accountmanagers hebben diverse bedrijfsbezoeken afgelegd, met name bij ondernemingen uit de vier focussectoren als ook bij detailhandel en horeca; 
• Er is een Ondernemersfestival in de Dutch Innovation Factory (maart) georganiseerd; 
• De gemeente heeft deelgenomen aan regionale initiatieven en events voor start- & scale-ups; 
• De gemeente heeft bijgedragen aan lokale events met kennis en inspiratie rond (innovatief) ondernemerschap, w.o. Zoetermeer On Stage, de Grote Expo van De Haagse Hogeschool en De Dag van de Ondernemer; 
• De gemeente heeft een bijdrage geleverd aan de landelijke monitor voor start- & scale-ups; 
• De informatie op de verschillende (digitale) communicatiekanalen is continue onderhouden en bijgewerkt; 
• Er zijn bijeenkomsten en events georganiseerd die bijgedragen hebben aan het bevorderen van kennisintensieve samenwerking tussen bedrijven en diverse onderwijspartners; 
• Actief deelgenomen aan en we hebben regionale initiatieven ondersteund, zoals: het WE-IT programma en MKB Digiwerkplaats. Vanuit de MKB Digiwerkplaats hebben 14 Zoetermeerse ondernemers mee kunnen doen aan uitgezette vraagstukken.  
• Er is ingezet op het onderhouden van nauwere relaties met het Zoetermeerse MKB. Zij zijn geïnformeerd over het beschikbare reguliere en particuliere IT-onderwijsaanbod in Zoetermeer, zowel op HBO- als MBO-niveau, en mogelijkheden voor bijscholing. 
• Het Zoetermeerse MKB is betrokken bij de andere drie focussectoren (health, bouw & installatie en handel & logistiek) door het faciliteren en ondersteunen van bijeenkomsten.  
• De samenwerking tussen lokale en regionale bedrijven en IT-onderwijs is bevorderd door verdere ontwikkeling van het Dutch Innovation Park tot een innovatiecampus door projecten als de Autonomous Vehicle Last Mile. 

Toelichting
Doel gehaald: Ja
Toelichting: Op het Dutch Innovation Park groeit het aantal arbeidsplaatsen meer dan gemiddeld in Zoetermeer. In 2023 zijn er ongeveer 160 nieuwe arbeidsplaatsen bijgekomen, (o.a. door vestiging van Lamboo Medical, inhuizing medewerkers TKH, uitbreiding/groei van het bedrijf VB Profs, groei door o.a. van Infinity). Er gingen alleen ook een paar bedrijven weg, o.a. Veneco, Loyals en groothandel Jomical Food, een verlies van ongeveer 10 arbeidsplaatsen. Alles bij elkaar leidt dit tot een toename van ongeveer 150 arbeidsplaatsen op het Park (dat is een groeipercentage van ongeveer 8,5%). De Dutch Innovation Community is gegroeid met 10%. In Zoetermeer is in 2023 het aantal bedrijfsvestigingen toegenomen met 630 (van 10.405 naar 11.035). Het aantal faillissementen in 2023 is 10 (bron: https://www.kvkregiodata.nl ).  Dat is één faillissement minder dan in het jaar 2022 (11). Het aandeel leegstaande kantoren is in 2023 afgenomen naar 8,9% (voorraad 550.560m2 vvo). Dit was in 2022 nog 10,1% (voorraad 550.560 m2 vvo).

Stimuleren duurzame arbeidsparticipatie
Om duurzame arbeidsparticipatie te stimuleren zijn in 2023 diverse activiteiten verricht via werkbedrijf De Binnenbaan en met de partners binnen de Arbeidsmarktregio Zuid-Holland Centraal.

• De Binnenbaan heeft zich ingezet om meer mensen aan het werk te krijgen met een loonkostensubsidie bij werkgevers. De loonkostensubsidie compenseert werkgevers voor een eventueel verminderde productiviteit als gevolg van een arbeidsbeperking. Eind 2023 zijn er 175 personen met een loonkostensubsidie aan de slag bij een externe werkgever. Dat is ruim boven het afgesproken doel met de gemeente en hiermee heeft De Binnenbaan een groei van 24 personen gerealiseerd.
• Het aantal plaatsingen op een beschutte werkplek was 67 plekken eind 2023 . Daarmee loopt Zoetermeer de achterstand op de landelijke ambities voor een groot deel in en hopen we in 2024 de landelijke taakstelling te kunnen halen. De Sociale Werkvoorziening is sinds 2015 gesloten voor nieuwe instroom en als gevolg hiervan loopt het aantal mensen in de Sw terug. Deze terugloop verloopt volgens verwachting.
• In 2023 is het projectplan Simpel Switchen vastgesteld. De bedoeling is om het voor mensen makkelijker te maken te ‘switchen’ tussen verschillende vormen van werk en dagbesteding.
• Om de dienstverlening te verbeteren heeft De Binnenbaan gewerkt aan de ontwikkeling van het vakmanschap van de professionals. Werkleiders hebben een LEAN-training gekregen en volgen een leergang waarbij ontwikkelgericht begeleiden centraal staat. Werkregisseurs hebben een Participatiewettraining, cursus gebarentaal of samen met accountmanagers de training interculturele communicatie en communicatiestijlen gevolgd, om met meer kennis van andere culturen kandidaten te begeleiden.
• Er is gewerkt aan een plan om het SEBO-keurmerk te versterken en meer onder de aandacht te brengen. Dit plan zal in 2024 bestuurlijk worden besproken en uitgevoerd. Eind 2023 was het aantal SEBO-leden 53.
• Om werkgevers in de zorg te helpen bij het in dienst nemen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt is De Binnenbaan de bedrijfsschool Zorg gestart. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan het bestrijden van de personeelstekorten in de zorg. De mensen die deelnemen aan de bedrijfsschool krijgen meer kansen op een baan in deze sector. 
• Om inclusief werkgeverschap te stimuleren werkt De Binnenbaan met Direct Werk waarbij mensen zonder uitgebreide sollicitatieprocedure geplaatst worden bij werkgevers. In 2023 zijn hiermee 54 plaatsingen gerealiseerd bij 14 werkgevers.
• Met ditzelfde doel zijn vanuit het regionale Werkgeversservicepunt, het Leerwerkloket en het Regionaal Mobiliteitsteam diverse events georganiseerd om werkzoekenden en werkgevers met elkaar in contact te brengen. Ook zijn werkzoekenden en werkgevers voorzien van advies op maat.
• Om kwetsbare jongeren te begeleiden naar school en werk is de dienstverlening van de Leerwerkmakelaar regionaal aanbesteed. Per 1 januari 2024 gaat het nieuwe contract in.
• Door VNG Realisatie is de landelijke instrumentengids ‘Eva’ ontwikkeld. Deze gids helpt professionals om het juiste instrument te kiezen om mensen in de bijstand te begeleiden naar werk of te ondersteunen richting maatschappelijke participatie. In de regio is besloten dat we met deze gids gaan werken. De Binnenbaan heeft als eerste partij haar instrumenten in Eva opgenomen.
• Er is regionale bekendheid gegeven aan de werkwijze Praktijkleren. En er zijn voorbereidingen getroffen om vanaf 2024 werkgevers en werknemers praktisch te ondersteunen bij het aanvragen van een Praktijkverklaring en het verkrijgen van financiering vanuit diverse landelijke, sectorale en regionale regelingen.
• In 2023 zijn belangrijke stappen gezet in het realiseren van een Regionaal Werkcentrum (RWC). Met de komst van een RWC moet de dienstverlening aan werkgevers en werkzoekenden toegankelijker worden. Op 7 september 2023 is de intentieverklaring RWC ondertekend door de zes deelnemende gemeenten, UWV, de vakbonden FNV en CNV, VNO-NCW, MBO-Rijnland en Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB). Op dit moment worden scenario’s voor dienstverlening en huisvesting verkend. Parallel aan het regionale proces loopt het landelijke proces, waarin wetgeving wordt voorbereid om de noodzakelijke randvoorwaarden voor een nieuwe arbeidsmarktinfrastructuur te ontwikkelen. 

Inburgering en noodopvang
In het jaar 2023 heeft de gemeente Zoetermeer de volgende stappen gezet op het gebied van inburgering:

• Met een totaal van 430 inburgeraars hebben we voldaan aan de ambitieuze taakstelling voor 2023 en daarmee op positieve wijze bijgedragen aan de integratie van nieuwkomers in onze gemeenschap.
• Bij de 430 inburgeraars ging het om 288 asielstatushouders en 142 gezinsmigranten. Bij 251 van de 288 asielstatushouders en 139 van de 142 gezinsmigranten hebben we de leerbaarheidstoets afgenomen en het persoonlijk inburgeringsplan vastgesteld. De leerbaarheidstoets bepaalt de inburgeringsroute die zij zullen volgen.
• In totaal zijn 69 statushouders overgeplaatst van de noodopvang naar een hotel, waarvan 39 onder de Wet Inburgering2021 vallen en de rest onder de oude inburgeringswet. Van deze groep zijn 19 reeds gestart met het inburgeringstraject en de overige 20 worden begeleid.
• In het afgelopen jaar hebben we 78 inburgeringsdossiers afgerond. Met deze resultaten heeft het college zich ingezet voor een inclusieve samenleving waarin nieuwkomers volwaardig kunnen participeren.

Toelichting
Doel gehaald: Ja
Toelichting: De arbeidsparticipatie is gestegen als gevolg van een stijging van de werkzame beroepsbevolking. Deze is gestegen van 67.000 in 2022 naar 68.000 in 2023 (CBS rond af op duizendtallen).

Toelichting
Doel gehaald: Ja
Toelichting: De uitstroom naar werk is aangetrokken. Extra inzet op uitstroom naar werk heeft hieraan bijgedragen. 

Toelichting
Doel gehaald: Ja
Toelichting: Het aantal werkenden in deeltijd is iets gestegen. Bij de opstelling van de begroting was de verwachting dat in deze krappe arbeidsmarkt mensen makkelijker meer uren konden werken en daardoor volledig uit zouden stromen. Het is wel positief dat meer mensen in deeltijd werken en zo aansluiting houden of vinden bij de arbeidsmarkt. Doel is dat mensen uiteindelijk niet afhankelijk zijn van een bijstandsuitkering, maar dat is niet voor iedereen haalbaar. Soms is werken in deeltijd voor mensen het hoogst haalbare.

Toelichting
Doel gehaald: Nee
Toelichting: In de huidige krappe arbeidsmarkt zien we net als vorig jaar relatief weinig uitstroom uit de bijstand vanwege scholing. Dit is landelijk ook zo. Dat heeft mogelijk te maken met de grote vraag naar arbeidskrachten. Mensen gaan daardoor eerder aan het werk dan met een opleiding starten.

Inkomensvoorzieningen en minimabeleid

• In 2023 is met het bedrijf BS&F een nieuwe leverancier gevonden die het technische systeem van de Zoetermeerpas zal beheren in 2024. De vorige leverancier gaf namelijk aan te stoppen per 1 januari 2024. In november 2023 is de Europese aanbesteding gestart voor de Zoetermeerpas voor de periode 2025-2032.
• Het is in 2023 vanwege onderbezetting nog niet gelukt om de bijzondere bijstand te herzien. Dit staat nu op de planning voor 2024. Doel van de herziening is om meer rekening te houden met de financiële draagkracht van huishoudens.
• De gemeente biedt een collectieve zorgverzekering aan voor inwoners met een inkomen tot 120% van het sociaal minimum. Niet alle inwoners die in aanmerking komen maken gebruik van de gemeentepolis. Soms sluit de polis niet aan bij de behoeften van de inwoner. In 2023 is daarom een onderzoek gestart met de vraag in hoeverre de huidige zorgverzekering nog wel passend is. Q3 2024 verwachten we hiervan de uitkomsten. In de begroting 2024 is al gemeld dat voor het jaar 2024 inwoners de keuze hebben uit drie aanvullende zorgpakketten en drie tandartspakketten.
• In 2023 is € 1.300 energietoeslag uitgekeerd aan huishoudens met een inkomen tot 120% van het sociaal minimum. In de eerste helft van 2023 is een voorschot van € 500 uitbetaald en in december 2023 is de resterende € 800 automatisch uitgekeerd aan de huishoudens waarvan bekend was dat ze in de doelgroep vallen. Huishoudens die recht hadden op de resterende € 800, maar deze niet automatisch hebben ontvangen, konden nog van 8 januari tot 1 mei 2024 een aanvraag indienen op de website van de gemeente. In 2023 zijn de energieprijzen gestabiliseerd en daarom zal naar verwachting in 2024 geen nieuwe energietoeslag beschikbaar komen vanuit het Rijk.
• Bij het najaarsdebat 2023 is een motie aangenomen om de vrijlating van giften in de participatiewet te verhogen van € 1.200 naar € 1.800. Dit gaat op 1 januari 2024 in.
• In 2023 hebben we samen met de G40 themagroep Armoede en Schulden gewerkt aan een manifest, om de zorgwekkende ontwikkelingen in onze steden op het gebied van armoede aan te kaarten bij de landelijke politiek en de formerende partijen. Dit manifest is begin 2024 naar de Tweede Kamer gestuurd. Daarnaast hebben we dagelijks samengewerkt met onze maatschappelijke partners om Zoetermeerders mee te kunnen laten doen in Zoetermeer. 

Preventie en schuldhulpverlening 
In Zoetermeer bieden we ondersteuning aan inwoners die te maken hebben met geldzorgen of schulden. Ons doel is om financiële problemen te voorkomen, klein te houden en op te lossen. We werken nauw samen met diverse maatschappelijke partners en vrijwilligersorganisaties voor een zo uitgebreid en laagdrempelig aanbod voor inwoners met een hulpvraag. 

• In 2023 zijn drie nieuwe preventiemedewerkers aangesteld. De medewerkers hebben gewerkt aan activiteiten om het taboe rondom geld te doorbreken en aan zichtbaarheidscampagnes over het hulpaanbod in Zoetermeer. In samenwerking met ervaringsdeskundigen is de 'Routekaart Geldzorgen' ontwikkeld, als wegwijzer voor wie zich zorgen maakt over geld of financiële problemen ervaart. De routekaart is gelanceerd tijdens het Stadsfestival en verspreid onder alle huishoudens in Zoetermeer.
• In het kader van financiële educatie is de samenwerking met het onderwijs uitgebreid (motie 2306-77A). Daarnaast is Team Schuldhulpverlening aangesloten bij het zorgoverleg op het mbo-Rijnland om schuldenpreventie onder jongeren te bevorderen.
• We hebben de ambitie om schuldsanering effectiever in te zetten. In samenwerking met Kredietbank Nederland hebben we een overeenkomst gesloten waarmee we toegang hebben tot het Landelijke Waarborgfonds. Bij schuldregelingen werken we dus bij voorkeur met een saneringskrediet. We merken in de praktijk dat deze aanpak niet voor iedereen geschikt is en blijven flexibel inspelen op individuele situaties.
• Het project Vindplaats verborgen schulden maakt onderdeel uit van het programma Sociale Innovatie en is in 2023 gestart. Dit project richt zich op de rol van de werkgever als plek waar financiële problemen en schulden van werknemers zichtbaar worden. Via het SEBO (sociaal economisch bewust ondernemen)-netwerk hebben we negen werkgevers voor dit project geworven. Bij die werkgevers zijn door de gemeente voorlichtingssessies verzorgd over bewustwording van geldzorgen op de werkvloer. De aanpak heeft niet alleen het begrip van financiële kwesties vergroot, maar heeft ook werkgevers en werknemers tools gegeven om openlijk te praten over geldzorgen. Het project draagt daarmee ook bij aan goed werkgeverschap. Inhoudelijke verantwoording vindt plaats via de projectenrapportage.
• Om uitval in de aanvraagfase bij schuldhulpverlening te verminderen, hebben we de aanvraagprocedure aangepast. Het doel is om het indienen van documenten bij de digitale aanvraag eenvoudiger te maken, wat resulteert in een kortere intakefase.
• We zijn in 2023 aangesloten bij het convenant ‘Lokale overheid’ van de brancheorganisatie voor schuldhulpverlening, NVVK. ‘Schuldenrust’ is een belangrijk onderdeel van ons beleid. Dankzij deze afspraken zorgt de gemeente Zoetermeer, als schuldhulpverlener en schuldeiser, ervoor dat we snel meewerken aan schuldregelingen. De gemeente gaat in principe altijd akkoord met een minnelijke regeling. Hierdoor krijgen Zoetermeerders snel schuldenrust, wat de schuldhulpverlening effectiever en toegankelijker maakt.
• Voor het beter meten van onze resultaten zijn twee indicatoren toegevoegd aan de programmabegroting 2024 (motie 2306-06). Het gaat om de indicator "aantal gestarte schuldhulptrajecten" en de indicator "schuldhulptrajecten dat slaagt".

Toelichting
Doel gehaald: Nee
Toelichting: In de begroting werd nog rekening gehouden met een forse afname van het aantal bijstandsuitkeringen als gevolg van de krappe arbeidsmarkt. Het aantal uitkeringen in Zoetermeer is min of meer gelijk gebleven, maar heeft zich in 2023 wel relatief gunstig ontwikkeld in vergelijking met andere gemeenten. De instroom in de uitkering was hoger dan verwacht vanwege een hogere instroom van statushouders. Dit laatste is een landelijke trend en het beschikbare BUIG-budget is hierdoor ook naar boven bijgesteld. 

Toelichting
Doel gehaald: Nee
Toelichting: In 2023 stijgt het bereik met 7%, van 65% in 2022 naar 72%. Deze toename komt met name door een verhoging van het aantal huishoudens dat kwijtschelding heeft ontvangen van gemeentelijke belastingen en heffingen. Dit is een mooie stap in de richting van de doelstelling.

Hierbij wordt opgemerkt dat bepalen van het bereik lastig is. De cijfers over de doelgroep van het CBS, op basis waarvan het bereik op berekend wordt, lopen een jaar achter en worden op duizendtallen afgerond. Het is daarmee een grove inschatting en de cijfers lopen achter bij het betreffende verslagjaar.

Financiën op hoofdlijnen
Kijkend naar het resultaat van Programma 1 zijn de meest in het oog springende afwijkingen :

1. Onderwijshuisvesting – Versnelling in de oplevering van onderwijshuisvestingsprojecten zorgt voor een extra beslag op de reserve onderhuisvesting;
2. Eenmalige compensatie de Binnenbaan – Extra compensatie ten behoeve van prijs- en cao-ontwikkelingen zorgen voor extra bijdrage aan de Binnenbaan;
3. De hogere lasten ten opzichte van de begroting zijn te verklaren door het inzetten van externe krachten voor de openstaande vacatures en ziektevervanging zodat de bedrijfsvoering niet in het geding komt. 

Doelstelling 1.1
Het budget is grotendeels bestemd voor onderwijshuisvesting. Daarnaast worden o.a. de kosten voor leerlingenvervoer, ontwikkeling kinderopvang, brede school, schoolbegeleiding en onderwijsachterstanden uit dit budget bekostigd.

Doelstelling 1.2
Het budget is grotendeels ingezet op uitvoering leerplicht, het terugdringen van voortijdig schoolverlaten en schoolmaatschappelijk werk.

Doelstelling 1.3
Het budget is o.a. ingezet voor (strategisch) beleid, maatregelen voor het versterken van het ondernemersklimaat, verhogen samenwerking en organisatiegraad werklocaties. Daarnaast voor verschillende onderzoeken voor de retail en kantorenmarkt in Zoetermeer. Tevens naar de verschillende samenwerkingen in de regio, zoals: de Logistieke hotspot A-12 corridor en Business Park Haaglanden. 

Doelstelling 1.4
Het budget is ingezet voor accountmanagement en dienstverlening aan ondernemers. Daarnaast wordt het budget gebruikt voor stimuleringsmaatregelen en onderzoek.

Doelstelling 1.5
Het budget is ingezet om werkzoekenden te laten participeren op de (regionale) arbeidsmarkt en sociale activering door middel van o.a. bijdragen aan de verbonden partij De Binnenbaan BV. 

Doelstelling 1.6
Het budget is ingezet voor uitkeringen levensonderhoud (bijstand), armoedebeleid (inkomensondersteunende voorzieningen zoals bijzondere bijstand of de ZoetermeerPas, maar ook bijvoorbeeld ondersteuning van partners) en voor zaken als handhaving. 

Voor een verklaring van verschillen tussen begroting en rekening wordt verwezen naar hoofdstuk Jaarrekening/Toelichting op het overzicht van baten en lasten.