Programma 4. Vrije tijd

Financiële ontwikkelingen bestaand beleid (leereffecten jaarrekening en TB1)
1.1 Grand Départ (start Tour de France)
Voor de Grand Départ Rotterdam is in 2025 € 0,16 mln. en in 2026 € 40.000 beschikbaar gesteld uit de reserve Fonds Zoetermeer 2040. Het bid voor 2025, 2026 en 2027 van Rotterdam heeft het niet gehaald. Voor 2028 is de stad nog in de race. Tot en met 2027 worden geen kosten gemaakt.

1.2 Investeringsimpuls voor amateurverenigingen
Amateurverenigingen en -stichtingen kunnen een vergoeding aanvragen om hun gebouw op te knappen of om spullen te kopen die zij voor langere tijd gebruiken. De gemeente vergoedt maximaal 25% van de totale kosten. Voor de investering om het gebouw duurzamer of toegankelijker te maken wordt maximaal 33% van die kosten vergoedt door de gemeente. Dit jaar wordt verwacht dat er voor € 0,178 mln. aan subsidies wordt verstrekt. De financiering hiervan komt uit de reserve Investeringsimpuls. 

1.3 Zoetermeers Noodfonds
In het raadsmemo Noodfonds energie-armoede staat benoemd dat steun wordt verleend aan maatschappelijke organisaties, verenigingen, ondernemers en bedrijven. Dit wordt gedekt uit de reserve Zoetermeernoodfonds. Het college verwacht dit jaar € 98.000 uit te betalen aan aanvragen voor een subsidie vanuit dit fonds. 

1.4 Brede SPUK-regeling (Onderdeel Brede regeling combinatiefunctionarissen) 
De Brede SPUK-regeling biedt financiële ondersteuning voor sport en bewegen, gezondheidsbevordering, cultuurparticipatie en de sociale basis. Voor de 'Brede regeling combinatiefunctionarissen' hebben gemeenten en rijk afgesproken dat de rijksbijdrage 40% van het totaalbudget is van de investering voor functionarissen in het sport-, beweeg- en cultuurdomein. Gemeenten organiseren de overige 60% van dit bedrag binnen de financiële mogelijkheden. Het gehele beschikbare bedrag is nodig om onderdelen van de 'Sportagenda 2025 en verder', de 'Cultuurvisie 2030' en 'Integraal werken aan de gezonde stad' uit te voeren. De inkomsten en uitgaven worden met € 0,366 mln. verhoogd.

1.5 Vervanging bedrijfsbus Vrije Tijd
Eén van de huidige bedrijfsbussen is door ouderdom aan vervanging toe. De bus rijdt niet meer goed en staat regelmatig stil. De investering bedraagt € 54.000 en de afschrijvingstermijn is 11 jaar. Het krediet van € 54.000 is in 2025 nodig. De exploitatiekosten van de bus (inclusief kapitaallasten) bedragen vanaf 2026 € 8.200. De kosten voor 2025 en verder zijn in de begroting gedekt.

1.6 Bestuurlijke evenementen
Door het organiseren van evenementen toont de gemeente Zoetermeer haar waardering voor de inwoners van de stad. Ook bij het organiseren van de bestaande activiteiten blijkt dat de kosten hoger zijn dan het beschikbare budget van € 76.000. In de afgelopen jaren is het nog gelukt om de meerkosten binnen bestaande middelen op te vangen. Vanaf 2025 verwachten wij dat de kosten verder stijgen en dat de huidige budgetten het nadeel niet meer kunnen opvangen. Hierdoor wordt een structureel nadeel verwacht van € 50.000. 

1.7 Afboeken VTA kosten WKA Scheglaan 11
Voor de nieuwbouw van de was -en kleedaccommodatie van deze locatie is een optimalisatie van het ontwerp uitgewerkt. Vanwege vertraging van de voorbereidingsfase (start was in 2018) kan een deel van de voorbereidingskosten niet meer worden toegerekend aan de bouwkosten en worden deze eenmalig afgeschreven.

1.8 Motie extra budget mediabeleid 2026
Op 16 december 2024 heeft de gemeenteraad de motie 2412-07a aangenomen, waarin het college voor het begrotingsjaar 2026 is opgedragen € 20.000 extra budget te reserveren vanuit de algemene reserve.

1.9 Realisatie Filmhuis Cameo
Het college wil een volwaardige filmhuisfunctie (Cameo) realiseren in het CKC & Partners. Ook andere culturele organisaties, zoals de bibliotheek en het Historisch Genootschap Oud Soetermeer, krijgen de mogelijkheid om van de filmhuisfaciliteiten gebruik te maken. Voor de benodigde aanpassingen aan het gebouw en vervanging van verouderde filmapparatuur wordt een subsidie van € 0,127 mln. verleend aan CKC & Partners. Hiervoor wordt voorgesteld om € 0,127 mln. te onttrekken aan de reserve Fonds Zoetermeer 2040. Deze subsidie past binnen de criteria van de reserve Fonds Zoetermeer 2040. Omdat dit bijdraagt aan de ambitie om het culturele klimaat in de stad te versterken en daarmee de woonaantrekkelijkheid van Zoetermeer te verbeteren en aantrekkelijker te maken als regiostad.

1.10 Aanpassing raming afschrijving 
Het gaat om diverse kleine correcties op de afschrijvingslasten met als onderliggende basis:
- (nog) niet uitvoeren van een vervangingsinvestering;
- geraamde afschrijvingslast versus gerealiseerde afschrijvingslast;
- opgelopen vertraging bij de uitvoering van het investeringskrediet.

Onvermijdelijke ontwikkelingen
2.1 Openbare bibliotheken 
De laatste jaren hebben veel overheden bezuinigd op bibliotheken. Het kabinet wil dat elke gemeente een volwaardige bibliotheek heeft. Gemeenten krijgen vanaf 2026 ook een wettelijke taak, ook wel zorgplicht genoemd. De ingangsdatum hiervoor wordt later bepaald. De provincie is verantwoordelijk voor het toezicht op de uitvoering van deze taak. Voor het uitvoeren van de nieuwe zorgplicht krijgen gemeenten structurele middelen via het gemeentefonds en in de overgangsperiode ontvangen zij een decentralisatie-uitkering. Voor Zoetermeer bedraagt deze € 0,379 mln. (jaarlijks) voor 2025 én voor 2026. Deze worden opgenomen in het Overzicht Algemene Dekkingsmiddelen en onvoorzien. Dit bedrag wordt - als voorbereiding op de zorgplicht - ingezet voor het behoud van de twee wijkvestigingen.  De bibliotheek richt zich daarbij op verschillende punten zoals het op orde houden van de basis, de bredere functie van wijkvestigingen, het verder ontwikkelen van de 'Bibliotheek op school' en het versterken van de samenwerking rondom basisvaardigheden.

Beleidswijzigingen/nieuw beleid
Wijzigingen (streefwaarden) effectindicatoren (raadsniveau)
Het voorstel is:
1. De streefwaarde voor de effectindicator 'Waardering inwoners voor evenementen' te wijzigen van 7,9 naar 7,1 (doelstelling 4.1 Bevorderen laagdrempelig toegankelijke culturele -, sport-, groen- en speelvoorzieningen)
Tot en met 2022 werd in de Stadspeiling gevraagd naar een waardering van grootschalige evenementen en een waardering van kleinschalige evenementen. Dit werd samengevoegd tot een gemiddeld rapportcijfer. Sinds de Stadspeiling in 2023 wordt naar een waardering voor een groot, middelgroot en/of kleinschalig evenement gevraagd en verwerkt tot een gemiddeld rapportcijfer. Sinds deze aanpassing is het waarderingscijfer gedaald. Waarschijnlijk komt dit door de aanpassing van de vraag. Met het aanpassen van de streefwaarde is de doelstelling weer realistisch.

2. De streefwaarde voor de effectindicator 'Inwoners dat evenementen bezoekt' te wijzigen van 42% naar 71% (doelstelling 4.2 Bevorderen levendige stad)
Tot en met 2022 werd gevraagd of een grootschalig en/of een kleinschalig evenement werd bezocht. Sinds 2023 wordt gevraagd of een groot, middelgroot en/of kleinschalig evenement werd bezocht. Sinds de aanpassing van de vraag is een forse stijging te zien. Met het aanpassen van de streefwaarde is de doelstelling realistisch. 

3. De effectindicator ‘Aantal bezoekers stads- en speelboerderijen’ te wijzigen in ‘Aantal bezoekers stads- en speelboerderijen en wijk- en schooltuinen’ (doelstelling 4.2 Bevorderen levendige stad)
Deze indicator is in 2024 van naam veranderd (eerst ‘Aantal bezoekers groen- en speelvoorzieningen’) maar dit dekt niet de lading, omdat 'bezoekers van de wijk- en schooltuinen' niet meegenomen worden in de titel. Met deze aanpassing laat deze indicator zien hoeveel bezoekers alle Groen, Spelen, Leren locaties jaarlijks krijgen.

4. De streefwaarde van de effectindicator 'Aantal bezoekers stads- en speelboerderijen en wijk- en schooltuinen’ te wijzigen van 375.000 naar 325.000 (doelstelling 4.2 Bevorderen levendige stad)
Tot en met 2023 had de indicator de naam ‘Aantal bezoekers groen- en speelvoorzieningen’. Hierbij werden de deelnemers van Speelmeer en sport- en spelactiviteiten meegeteld. Omdat deze activiteiten niet onder Groen, Spelen, Leren vallen en door de titelwijziging hier niet langer onder vallen, is relevant om de streefwaarde naar beneden bij te stellen. 

Bezuinigings- en dekkingsvoorstellen
4.1 Zwemvergoeding (maatregel 118)
Het voorstel is te stoppen met de ‘Zwemvergoeding’.  De huidige regeling is bedoeld voor ouders en verzorgers van Zoetermeerse kinderen die zes jaar worden en in dat kalenderjaar zwemles volgen voor zwemdiploma A. Zij kunnen een vergoeding van €100 ontvangen. Dit budget is structureel opgenomen in de meerjarenbegroting en de voorgestelde ombuiging heeft dan ook een structureel effect van het aantal kinderen geboren in specifiek jaar x € 100. Vanaf 2026 is dit een bedrag van € 0,121 mln.

Mogelijke BTW-verhoging op cultuur en sport
De landelijke overheid overweegt een BTW-verhoging toe te passen van 9% naar 21% voor cultuur en sport. Deze BTW-verhoging zou bijvoorbeeld gelden voor: het verlenen van toegang tot sportscholen (fitness, skibanen, schaatsbanen en sportlessen op locatie, yoga-studio’s etc.) en zwembaden, de levering van kunstvoorwerpen en verzamelingen en de invoer daarvan, openbare musea, concerten, muziekfestivals, toneel-, cabaret- en dansvoorstellingen en musicals, toegang voor sportwedstrijden. Als deze verhoging plaatsvindt, is dit van invloed op de betaalbaarheid van culturele en sportvoorzieningen en op de doelstellingen van de gemeente. Als het rijk besluit tot een verhoging, worden de gevolgen hiervan in kaart gebracht, zoals beschreven in de motie 2411-37 - Van 9 naar 21: Maak van Sport en Cultuur geen Dure Droom. 

Bezuiniging specifieke uitkeringen (Ook opgenomen in andere programma's)
In de budgettaire bijlage van het Hoofdlijnenakkoord van 15 mei 2024 heeft het rijk een bezuiniging op de specifieke uitkeringen van 10% opgenomen:

“Overheveling specifieke uitkeringen naar het Gemeentefonds. Het aantal specifieke uitkeringen is sinds 2018 fors gestegen. Gemeenten en provincies geven aan dat specifieke uitkeringen hen beperkt in autonomie. Dit vanwege de strikte en gedetailleerde eisen die vanuit het Rijk worden gesteld aan de besteding van de gelden uit een specifieke uitkering. Daarnaast kennen deze uitkeringen zware administratieve- en controlelasten. Met deze maatregel worden specifieke uitkeringen overgeheveld naar het Gemeente- of Provinciefonds met een budgetkorting van 10 procent.”

De VNG heeft namens de gemeenten aangegeven dat de korting veel hoger is dan de daadwerkelijke administratieve- en controlelasten en bepleit daarom een verlaging of het verdwijnen van de korting. De korting is al wel in de departementale begrotingen van het rijk opgenomen. Dat betekent niet dat die korting al definitief in het gemeentefonds wordt opgenomen. Als de korting toch doorgaat, gaat dit ten laste van het beoogde te realiseren doelstelling. Voor Programma 4 gaat dit onder andere over de 'Brede regeling combinatiefunctionarissen' waaruit de buurtsportcoaches en cultuurcoaches worden betaald. 

Klimaatproblemen CKC & partners
Het gebouw van CKC & partners heeft sinds de oplevering in 2000 problemen met het binnenklimaat. Oorspronkelijk werd het gebouw zonder koeling opgeleverd, waarna in 2002 topkoeling werd toegevoegd. In 2017 is bij een verbouwing een aanvullende installatie aangebracht, zonder het gewenste resultaat. Nieuw onderzoek bevestigt dat de problemen zijn verergerd.  Om het probleem structureel op te lossen is volledige vervanging van het klimaatsysteem noodzakelijk. De kosten worden geraamd op ca € 1,2 mln. Het college onderzoekt of dit te combineren is met geplande ingrepen, zoals groot onderhoud en verduurzamingsmaatregelen.

SPUK Stimulering Sport 
De huidige regeling van SPUK Stimulering Sport loopt tot en met 2025. Het ministerie van VWS onderzoekt samen met belanghebbenden hoe gemeenten vanaf 2026 gecompenseerd kunnen worden voor het BTW-verlies op sportuitgaven. Zodra er meer informatie beschikbaar is, delen DUS-I en de VSG deze.