Bijlage 3. Resultaatbestemming jaarrekening 2024

In de jaarrekening 2024 is een resultaat van € 6,8 mln. vastgesteld. Dat positieve resultaat is, in afwachting van het voorstel ’resultaatbestemming’ ten gunste gebracht van de Vrij inzetbare reserve. Het definitief bestemmen van het resultaat gebeurt jaarlijks bij de perspectiefnota. Hierdoor kan de gemeenteraad dit betrekken bij de integrale afweging van de verschillende beleidsvoornemens. De daarvoor benodigde voorstellen tot budgetoverheveling en resultaatbestemming worden in deze bijlage toegelicht. In paragraaf 2 worden de herfaseringen toegelicht en in paragraaf 3 de restantkredieten. 

Het rekeningresultaat wordt positief beïnvloed door taken die in 2024 niet volledig zijn afgerond en waarvan het vervolg in de jaren 2025 en verder wordt voorzien. Vanwege het ‘ravijnjaar 2026’ wordt in deze perspectiefnota terughoudend omgegaan met het overhevelen van budget of het doen van resultaatbestemmingsvoorstellen. Daarbij heeft het college gekozen voor het uitgangspunt ‘Nee, tenzij…..’. Dat uitgangspunt wordt op twee manieren toegepast. 

1.    In het algemeen worden geen voorstellen gedaan met overheveling naar 2026;
2.    Als er budget beschikbaar is voor 2025 wordt dat budget eerst aangesproken voordat overgebleven budget uit voorgaande jaren beschikbaar wordt gesteld. 

Bij het Tweede Tussenbericht zal meer inzicht bestaan in het verloop van de werkzaamheden en volgt een actualisatie.

Volgens ons begrotingsbeleid moeten voorstellen tot de budgetoverhevelingen van 2024 naar volgende jaren voldoen aan de volgende criteria:
•    de activiteiten waar het budget in 2024 voor beschikbaar was zijn niet (geheel) uitgevoerd en de activiteiten zijn ook in 2025 of later nog noodzakelijk;
•    voor deze activiteiten is geen structureel budget in de begroting beschikbaar;
•    bij het vaststellen van de jaarrekening is op het betreffende programma sprake van een positief rekeningresultaat;
•    het budget is niet eerder overgeheveld.
Voor activiteiten die niet volledig voldoen aan de criteria van budgetoverheveling maar waarbij het wel gaat om eenmalig budget voor activiteiten die in 2025 of later nog uitgevoerd worden wordt een resultaatbestemmingsvoorstel gedaan. 
In onderstaande tabel zijn de aangeleverde voorstellen opgenomen inclusief advies om het betreffende budget naar volgende jaren te brengen. Onder de tabel worden de adviezen toegelicht.

2026
Bij de voorstellen 1, 6, 10, 11, 12, 18, 19 en 26 gaat het om budget dat in 2024 niet of niet volledig is uitgegeven en overheveling naar 2026 aan de orde is. In 2025 is voor deze activiteiten ook tijdelijk budget beschikbaar. Soms is er sprake van een tijdelijke ophoging op regulier budget. Het college stelt voor om geen overheveling naar 2026 te doen, het verloop van de activiteiten in 2025 af te wachten en in het Tweede Tussenbericht daarover te rapporteren. 

2025
Ook bij de voorstellen 8, 9, 14, 16, 20 en 23 raadt het college af om in dit stadium aanvullend budget beschikbaar te stellen en eerst gebruik te maken van het budget 2025. Bij het Tweede Tussenbericht bestaat meer inzicht in de activiteiten.

Het college geeft een positief advies bij onderstaande voorstellen.

Bij voorstellen 2 en 3 gaat het om geld voor de arbeidsmarktregio Zuid-Holland Centraal. Gemeente Zoetermeer is penvoerder en ontvangt gelden via de Algemene Uitkering. Besteding vindt plaats aan de hand van door deelnemende gemeenten ingediende plannen. De gelden dienen beschikbaar te blijven voor de regio.

2. Arbeidsmarktregio Zuid-Hollland Centraal, openstaande taakmutaties
In opdracht van het Rijk werkt de arbeidsmarktregio Zuid-Holland Centraal (ZHC) aan twee extra taken: 1. het begeleiden van (kwetsbare) jongeren naar werk en 2. de regionale doelgroepspecifieke aanpak. Doelstelling van de eerste taak is om gemeenten, scholen, en hun partners zich in te zetten om kwetsbare jongeren te ondersteunen naar vervolgonderwijs of werk (Aanpak Jeugdwerkloosheid). Het doel van de regionale doelgroepspecifieke aanpak is om arbeidsparticipatie van statushouders en andere kwetsbare groepen te vergroten en hen extra te ondersteunen. 

3. Arbeidsmarktregio Zuid-Holland Centraal
Om ervoor te zorgen dat meer mensen kunnen deelnemen aan de arbeidsmarkt werken overheidsinstellingen, werknemers- en werkgeversorganisaties en onderwijsinstellingen samen om de dienstverlening in de arbeidsmarktregio te verbeteren. 

De gemeente Zoetermeer ontvangt als centrumgemeente een decentralisatie-uitkering voor het versterken van de arbeidsmarktregio’s met als doel de samenwerking te verstevigen. Vanuit de decentralisatie-uitkering worden structurele kosten gemaakt om de regiefunctie uit te voeren (programmamanager, programmasecretaris) en de publieke werkgeversdienstverlening (WSP, social return) vorm te geven. Daarnaast zijn er incidentele middelen om dienstverlening aan inwoners te ontwikkelen (psychisch beperkten, arbeidsbeperkten, jongeren, statushouders). Deze opgave vraagt om een structurele meerjarenaanpak met een structurele financiering. Deze structurele financiering is vanaf 2025 door het Rijk toegekend. 

In 2024 zijn niet alle beschikbare middelen besteed, mede doordat er tijdens de coronacrisis veel middelen beschikbaar zijn gesteld vanuit het 3e steun- en herstelpakket voor het voorkomen van werkloosheid. Deze middelen zijn deels meerjarig begroot door leerwerkmakelaars voor jongeren in te zetten in de periode van 2024 tot en met 2027. In 2025 zal er een plan uitgewerkt worden om jongeren met een psychische beperking extra te ondersteunen en wordt het Werkcentrum Zuid-Holland Centraal operationeel. 

4. Impulsgelden
In het Coalitieakkoord zijn impulsmiddelen toegankelijkheid beschikbaar gesteld (tijdvak 2023 t/m 2026, € 0,15 mln. per jaar). Het betreffen middelen bestemd voor nieuw beleid algemene fysieke toegankelijkheid. In het Manifest Fysieke Toegankelijkheid dat in het voorjaar naar de raad is gestuurd is vastgelegd hoe Zoetermeer aan de slag wil gaan met het verbeteren van de fysieke toegankelijkheid. Daarbij is rekening gehouden met de resterende middelen uit 2024 en eerdere jaren. 

5. Crisisorganisatie
In 2024 zijn de maatregelen vanuit de crisisorganisatie in gang gezet. Deze maatregelen hebben een ander verloop dan vooraf bedacht. Een deel van de gestarte maatregelen uit 2024 loopt door in 2025. Daarnaast hebben personele omstandigheden bijgedragen aan een vertraagde start van het ZIN-team.
Zonder deze aanvullende inzet, kunnen de maatregelen niet worden uitgevoerd of moeten deze vroegtijdig worden stopgezet. De berekende verwachte opbrengsten (ruim € 1,2 mln.) zullen dan niet behaald worden en de wachttijden bij Jeugd- en Gezinshulp zullen oplopen.

7. Winkelcentra
Voor het verbeteren van de uitstraling van de openbare ruimte van verouderde wijkwinkelcentra en kantoor- en bedrijventerreinen is een uitvoeringsbudget beschikbaar gesteld. Door capaciteitsproblematiek is de uitvoering van de werkzaamheden nu geprogrammeerd voor 2025. Voorgesteld wordt om het ontstane voordeel in 2024 via een resultaatbestemming over te zetten naar 2025. De raad is in februari per memo over de voorgenomen werkzaamheden geïnformeerd.

13. Europatunnel
In de jaarstukken 2023 was een voorziening opgenomen voor herstelwerk aan de Europatunnel omdat er platen omhoog kwamen. Door een noodmaatregel is het acute risico weggenomen en is de voorziening in de jaarstukken 2024 vrijgevallen. De werkzaamheden moeten nog wel worden uitgevoerd. Daarvoor loopt een aanbestedingstraject.

15. Toegankelijkheid gemeentelijke accommodaties
In 2024 is gestart met het opstellen van een plan van aanpak voor het verbeteren van de toegankelijkheid van openbare gebouwen, zodat deze ook te bezoeken zijn voor mensen met een handicap of beperking. De uitvoering is gestart in het 4e kwartaal 2024 en loopt door in 2025.

17. Omgevingswet
De Omgevingswet is in werking getreden en de transitiefase is per 1 januari 2024 gestart. De aangeschafte software voor het opstellen van het omgevingsplan voldeed niet. En is een nieuwe applicatie aangeschaft. Hierdoor is vertraging opgetreden. Het projectplan voor de transitiefase van de Omgevingswet 2024-2026 is afgerond en op basis daarvan zijn al opdrachten verstrekt, die pas begin 2025 zijn gestart. Het niet bestede bedrag uit 2024 is nodig voor de uitvoering van het Projectplan transitiefase Omgevingswet 2024 tot en met 2026. 

21. Engelandlaan
De bouw van het woningversnellingsproject Engelandlaan 270 is verschoven in de tijd. In 2023 is het bestemmingsplan vastgesteld. Het project heeft een vertraging in de uitvoering van meer dan 1,5 jaar. De ontwikkelaar heeft het bouwplan aangepast. Er is een nieuwe aannemer ingeschakeld om de bouwkosten te verlagen. De sloop is gestart en de fase van het bouwrijpmaken zal daarna starten en naar verwachting van 2025 tot 2026 duren. 
22. Woonwagenhuisvesting
De opdracht aan de aannemer voor de herinrichting van de Bleiswijkseweg is in 2024 stilgelegd omdat er geen overeenstemming was bereikt in 2023 tussen gemeente en gebruiker van de grond. Er zijn al wel verplichtingen aangegaan. Budget inclusief overheveling is misschien niet toereikend. 

24. Faciliterend grondbeleid
Voor het programma Binnenstad is een meerjarig uitvoeringsbudget beschikbaar gesteld voor een aantal faciliterende projecten. De gesprekken met de marktpartijen om tot gezamenlijke plannen te komen vragen meer tijd. De planning van Oostergo en Eleanor Rooseveltln 3-29 loopt uit naar 2025.
Bij de Stedin projecten zijn de gronden niet in 2024 verkocht, planning is 2025. De hiermee gemoeide kosten en inkomsten faseren mee.

De faciliterende projecten staan neutraal in de begroting 2025 (lasten zijn gelijk aan baten).

25. Verbeteren kwaliteit en functioneren van het Stadhuis-Forum 
In 2024 en in 2025 zijn middelen opgenomen om de kwaliteit en het functioneren van het Stadhuis-Forum te verbeteren. De ontwerpfase heeft meer tijd gekost met als gevolg dat de uitvoering grotendeels verschuift naar 2025 en 2026. Omdat de uitvoering met onzekerheid gepaard gaat wordt voorgesteld het uit 2024 resterend bedrag voorlopig te storten in de brede bestemmingsreserve en voor de verbouwing beschikbaar te houden. 

De gemeente kent meerjarige projecten in de exploitatie waarvan de kosten worden gedekt uit reserves, subsidies of bijdragen van derden. Deze projecten zijn voor de exploitatie dus budgettair neutraal. Als de kosten in enig jaar lager zijn dan geraamd door vertraging in de uitvoering is de onttrekking uit de reserve in dat jaar ook lager en blijft het budget in de reserve beschikbaar voor dat project. De activiteiten (en daarmee gemoeide kosten en dekking uit reserves) schuiven door in de tijd. Er is sprake van een faseringsverschil van kosten en dekking ten opzichte van de begroting. Dit noemen we herfaseren. In de periodieke voortgangsrapportages worden de oorzaken nader toegelicht. In onderstaande tabel worden de budgettair neutrale herfaseringen per onderwerp genoemd en is aangegeven wat de dekking is. Gevraagd wordt om in te stemmen met het herfaseren van de volgende projecten naar 2025 en volgende jaren.

Hieronder wordt in het kort per voorstel de reden van herfasering weergegeven.

1.    Strategie werklocaties
De uitvoering van de gebiedsvisie gemengd zakendistrict Entree-Zuid is vanwege de vertraging van de Entree uitgesteld. Dit heeft een voordeel opgeleverd van € 0,1 mln. in 2024.Hier staat een lagere onttrekking aan de reserve Fonds Zoetermeer 2040 tegenover. Het budget wordt geherfaseerd naar 2026.

2.    Vindplaatsen verborgen schulden
Het project heeft een succesvolle 1e fase gehad en zal in 2025 nog een vervolg krijgen op grotere schaal, voor 2025 is nog €160.000 benodigd. Het resterende budget van €169.000 kan vrijvallen t.g.v. de reserve.

3.    Impact gedreven inzet voor jeugd & gezinnen
In 2025 vindt de tussenevaluatie plaats. Dit project maakt onderdeel uit van het ontwikkelperspectief van Meerzicht, er wordt bekeken in welke vorm en schaal het project wordt voortgezet.

4.    Innovatief wijkgericht
Het project is afgerond en zat in de nazorgfase in de eerste helft van 2025. 

5.    Preventie in de praktijk
In 2025 vindt de tussenevaluatie plaats. Dit project maakt eveneens onderdeel uit van het ontwikkelperspectief van Meerzicht, er wordt bekeken in welke vorm en schaal het project wordt voortgezet.

6.    SPUK aanpak energiearmoede
Om energiearmoede tegen te gaan heeft het Rijk subsidie beschikbaar gesteld. De subsidie wordt onder andere gebruikt voor energiebesparende maatregelen bij sociale woningbouwprojecten. Bij het opmaken van het Tweede Tussenbericht was nog de verwachting dat dit in 2024 zou plaatsvinden. De gemeente was echter nog in gesprek met de woningbouwcorporaties om dit op een effectieve en juridisch juiste manier in te regelen. Om deze reden zijn er geen uitgaven verricht in 2024, maar zal dit doorschuiven naar 2025. 

7.    Klimaatgelden
Voor de extra taken vanuit het klimaatakkoord is via de algemene uitkering € 687.000 beschikbaar gesteld. Dit is voor besteding in de brede bestemmingsreserve gestort. In de jaarrekening is op het budget van de klimaatgelden een voordeel ontstaan van € 0,13 mln. Hiervoor zijn in 2024 opdrachten verstrekt, maar de uitvoering is vertraagd en vindt in 2025 plaats.

8.    Duurzaamheid
In 2024 zijn plannen uitgewerkt voor de besteding van de reserve. De plannen zijn met de belanghebbenden afgestemd. Voor het eigen vastgoed is door capaciteitsgebrek pas in de loop van 2024 gestart met planvorming rondom het theater en het CKC. Hierdoor is de begrote besteding vertraagd. De besteding daarvan zal na de besluitvorming in latere jaren plaatsvinden. Tegenover de lagere kosten staat een lagere onttrekking van het duurzaamheidsfonds. 

9.    SPUK CDOKE
In 2024 is verder gewerkt aan de versterking van de gemeentelijke organisatie voor het uitvoeren van de klimaat- en energietaken. In verband met de onzekerheid over de continuering en omvang van de rijkssubsidie voor 2026-2030 is besloten om de subsidie te spreiden over de verschillende jaren. Om niet te veel gebonden te zijn aan vaste verplichtingen is de formatie gesplitst in een vaste en flexibele schil. Het vaste deel van de formatie is nog niet volledig op orde door krapte op de arbeidsmarkt en beperkte capaciteit voor het inwerken. De besteding vindt in latere jaren plaats. 

10.    SPUK Lai
De specifieke uitkering is erop gericht om eigenaar-bewoners die moeite hebben met het verduurzamen van hun woning te helpen via ondersteuning en extra financiële middelen. De gemeente heeft hiervoor een subsidieregeling vastgesteld. Een externe instantie voert deze regeling uit en heeft hiervoor een voorschot ontvangen. Uit de verantwoording blijkt dat in 2024 nog beperkt gebruik is gemaakt van de regeling. Dit geeft een voordeel van € 0,283 mln. De regeling is inmiddels verruimd en de verwachting is dat er in 2025 wel gebruik van wordt gemaakt.

11.    Subsidieregeling maatschappelijke initiatieven
Het digitaal platform is ingericht en vanaf 1 januari 2025 kunnen inwoners conform raadsvoorstel gedurende drie jaren aanvragen indienen. Vandaar herfasering naar 2027.

12.    Wijkplan Palenstein
Voor het wijkplan Palenstein is budget beschikbaar gesteld. De besteding van het budget over de jaren geschiedt in relatie tot de voortgang van de realisatie van het programma Palenstein en wordt gedekt vanuit de brede bestemmingsreserve. Het programma loopt nog wat langer door dan gepland. In 2024 zijn een aantal activiteiten, zoals het plein Palenstein, niet of niet volledig uitgevoerd waardoor het vieren van mijlpalen met de bewoners en activiteiten rondom het nieuwe plein is vertraagd. De oplevering van het plein zal in 2025 plaatsvinden. Voor 2026 staan nog activiteiten gepland bij de Van Aalstlaan en het Van Aalstpark. 

13.    Schaalsprong openbaar vervoer
Op de OV schaalsprong is in 2024 een voordeel van € 0,25 mln. gerealiseerd. Op het gebied van verkeer is momenteel weinig capaciteit beschikbaar. Hierdoor kon er minder aandacht aan de OV schaalsprong worden besteed waardoor er minder onderzoekskosten zijn gemaakt. Het lobbytraject voor de lightrail en andere projecten ter verbetering van het openbaar vervoer blijft onverminderd doorgaan.

14.    Woningbouw als aanjager
De werkzaamheden voor het opstellen van het ontwerp-Volkshuisvestingsprogramma lopen door naar 2025. Daarna wordt dit ter inzage gelegd en start het geplande participatietraject. Daarna wordt nog een participatieverslag opgesteld.

15.    Bestuurlijke tafel wonen
De gemeente is namens de Haaglandengemeenten penvoeder van de bestuurlijke tafel wonen. De inkomsten en uitgaven lopen via onze begroting. De deelnemende gemeenten hebben besloten het budget toe te voegen aan het budget van 2025. 

16.    Woningbouwsubsidies
In de programmabegroting is om de woningbouw te stimuleren voor drie projecten een budget opgenomen van € 1,46 mln. met dekking vanuit een subsidie van de provincie. Twee projecten zijn vertraagd. Het project Engelandlaan 140 wordt in 2025 opgeleverd en het project ’t Seghe Waert start in 2025 op. Daardoor wordt de subsidie niet in 2024 verstrekt, maar in 2025. 

17.    Ruimtelijke strategie
Voor de ontwikkeling van de Ruimtelijke Strategie Zoetermeer (RSZ) zijn de opgaven per thema uitgewerkt. Hiervoor zijn de ‘Zoetermeerse principes’ opgesteld die vertaald zijn naar zeven richtinggevende uitspraken over de toekomst van de stad. Na vaststelling van deze principes wordt de RSZ verder uitgewerkt door de verschillende thema’s met elkaar te confronteren. Dit resulteert in een eindproduct, waarover naar verwachting de raad in het 3e kwartaal van 2025 een besluit neemt.

18.    Investeringsagenda
De investeringsagenda is opgestart in 2024, maar kan pas worden uitgewerkt na vaststelling van de RSZ. 

19.    Nieuwe initiatieven
Voor het budget nieuwe initiatieven geldt dat er in afwachting van beschikbare capaciteit beperkt nieuwe initiatieven zijn opgestart. Er is onderzoek verricht en er zijn maatregelen genomen om de doorlooptijd te verkorten en belemmeringen voor een snelle doorstart weg te nemen. Hiermee ontstaat een effectiever proces om de woningbouw te versnellen. 

20.    Onderzoeksbudget en bestemmingsplannen
Op het budget onderzoekskosten strategische agenda is een voordeel ontstaan. Hiervoor zijn in 2024 al wel opdrachten verstrekt maar deze zijn nog niet allemaal afgerond. Dat gebeurt in 2025. 

21.    Wijkaanpak Buytenwegh
In de loop van 2024 is gestart met de wijkverkenning. Eind mei is de projectopdracht vastgesteld. In juli-september zijn de bewoners en wijkprofessionals geïnterviewd met als doel het verzamelen van informatie. De resultaten daarvan worden samen eerder verzamelde kwantitatieve data geanalyseerd. Begin 2025 zijn de conclusies van de wijkverkenning via een afzonderlijk memo met de raad gedeeld. Het resterende budget wordt gebruikt voor de vervolgfase. Het college heeft het voornemen om samen met inwoners, corporaties en andere maatschappelijke partners een gebiedsaanpak te ontwikkelen dat moet leiden tot verbeteringen in de wijk.

22.    Nazorg grondexploitaties
Voor nazorg van grondexploitaties zijn nog beperkt middelen beschikbaar in de Brede Bestemmingsreserve. In 2024 zijn niet alle middelen besteed. In 2025 zijn deze middelen naar verwachting nodig voor nazorg.

23.    Strategische agenda faciliterend grondbeleid
De uitvoering van de Visie Zoetermeer 2040 en de daaruit voorvloeiende programma’s en het aanjagen van de onderdelen uit de Strategische Agenda brengt kosten met zich mee. Voor faciliterend grondbeleid is voor de periode 2024-2025 tweemaal € 285.000 beschikbaar gesteld. In 2025 is zicht op een aantal nieuw te starten faciliterende projecten. Het budget staat neutraal in de begroting (lasten zijn gelijk aan baten).

Kredieten zijn begrote uitgaven voor investeringen. De lasten van deze investeringen bestaan gedurende de levensduur uit afschrijvings- en rentelasten ten laste van de exploitatie. Als een investeringswerk is afgerond wordt dat krediet ‘afgesloten en in exploitatie genomen’. Dat wil zeggen dat de kosten van rente en aflossing ten laste van de exploitatie komen. Zolang een krediet nog niet in exploitatie is genomen (het werk is nog niet afgerond) wordt er op het krediet nog niet afgeschreven en komen er nog geen lasten voor rente en afschrijving ten laste van de exploitatie.
Vanuit oogpunt van beheersing worden kredieten die ouder zijn dan twee jaar en die nog niet in exploitatie zijn genomen beoordeeld op de noodzaak om deze nog open te houden (niet af te sluiten) en als (restant) krediet over te hevelen naar het nieuwe jaar. Over 2024 gaat het om kredieten in onderstaande tabel. De werkzaamheden zijn vertraagd, onder meer vanwege aanbestedingstrajecten, afstemming met derden, capaciteitsgebrek, vertraging bij landelijke ontwikkelingen, e.d. 

Voorgesteld wordt om afgerond € 69,6 mln. aan uitgaven over te brengen naar 2025, € 7,2 mln. naar 2026, € 1,5 mln. naar 2027 en aan inkomsten € 26,5 mln. naar 2025 en € 2,1 mln. naar 2026.