1. Afboeken voorbereidingskosten nieuwbouw Velddreef 328 en Forelsloot 3-4 (IKC Touwladder en IKC Hofvijver) (nadeel € 203.000)
In 2023 is besloten om kindcentrum De Touwladder in de wijk Seghwaert en het huidige schoolgebouw van het IKC de Hofvijver, te vervangen door nieuwbouw. De uitgangspunten voor het bouwontwerp zijn in de haalbaarheidsfase van het project gewijzigd. Als gevolg hiervan kunnen de eerder gemaakte proces, onderzoeks- en advieskosten van € 0,203 mln. niet worden toegerekend aan de nieuwbouwkosten.
2. Afboeken voorbereidingskosten nieuwbouw Chaplinstrook 2-4 en Mendelssohnrode 2 (SO de Keerkring en SBO de Horizon) (nadeel € 370.000)
In 2023 is besloten tot de realisatie van een nieuw Integraal Kind Centrum (IKC Buytenwegh ) voor de gezamenlijke huisvesting van SO De Keerkring en SBO De Horizon. De uitgangspunten voor het bouwontwerp zijn in de haalbaarheidsfase van het project gewijzigd. Als gevolg hiervan kunnen de eerder gemaakte proces, onderzoeks- en advieskosten van € 0,370 mln. niet worden toegerekend aan de nieuwbouwkosten.
3. Onderwijsachterstandenbeleid (rijksdeel) (budgettair neutraal)
Voor het jaar 2025 is voor onderwijsachterstandenbeleid een budget van afgerond € 6,0 mln. beschikbaar. Hiervan worden o.a. activiteiten georganiseerd op de speeltaalhuizen en scholen die onderwijsachterstanden verkleinen en/of voorkomen. Door een hoger dan verwacht bedrag aan subsidieaanvragen 2025 wordt dit budget overschreden met afgerond € 0,1 mln. Hiervoor kan de balanspost Vooruitontvangen Onderwijsachterstandenbeleid ingezet worden. Jaarlijks ontvangt de gemeente een specifieke uitkering onderwijsachterstandenbeleid. Geld dat overblijft, kan onder voorwaarden ingezet worden in volgende jaren. De balanspost is toereikend om deze overschrijding op te vangen.
Van het Rijksbudget worden subsidies verstrekt. In 2025 zijn de subsidies van 2024 vastgesteld. In enkele gevallen heeft dit geleid tot een lagere subsidievaststelling, dus een terugvordering. Terugvorderingen worden als baten verantwoord. Het gaat om € 0,3 mln. Dit geld blijft beschikbaar voor onderwijsachterstandenbeleid. Het wordt toegevoegd aan de eerder genoemde balanspost Vooruitontvangen Onderwijsachterstandenbeleid.
Bovengenoemde mutaties van lasten (overschrijding 2025) en baten (terugvorderingen 2024) leiden tot aanpassingen van de balanspost Vooruitontvangen, die hiermee hoger wordt. Per saldo zijn deze mutaties voor de gemeente budgettair neutraal, omdat het een doeluitkering van het rijk is, die na afloop van de meerjarige periode, verrekend wordt.
4. Onderwijsachterstandenbeleid (gemeentelijk deel) (voordeel € 200.000)
Op een budget van € 0,74 mln. wordt een onderschrijding van afgerond € 0,2 mln. verwacht.
De laatste jaren zien we een afname van het aantal peuters dat in aanmerking komt voor de gesubsidieerde peuteropvang en een toename van het aantal peuters met onderwijsachterstanden dat in aanmerking komt voor voorschoolse educatie. Deze laatste groep wordt gefinancierd uit de Rijksbijdrage voor onderwijsachterstanden (Onderwijsachterstandenbeleid - rijksdeel). De verwachting is dat er dit jaar minder gemeentelijke subsidie nodig is dan vooraf ingeschat was.
5. Nationaal Programma Onderwijs (budgettair neutraal)
De gemeente heeft in 2022 de Rijksbijdrage Nationaal Programma Onderwijs van afgerond € 2,5 mln. ontvangen voor de periode 2022-2025. Voor het jaar 2025 resteert € 0,428 mln. Dit geld mocht tot en met juli 2025 worden besteed. Hierover is gecommuniceerd met organisaties die een subsidieaanvraag zouden kunnen doen. Ondanks dat gaat € 0,1 mln. niet besteed worden. Voor alle ingediende (subsidie)aanvragen was dit geld niet nodig. Per saldo is dit voor de gemeente budgettair neutraal. De specifieke uitkering wordt afgerekend met het rijk.
6. Leerlingenvervoer (nadeel € 453.000)
Er is leerlingenvervoer als een kind niet zelfstandig naar school kan of omdat de school ver weg is. Sinds augustus 2024 is er een nieuwe vervoerder, Trevell. De tarieven van deze vervoerder zijn hoger. Daarnaast worden er meer kinderen vervoerd.
Momenteel worden de aanvragen voor het nieuwe schooljaar beoordeeld. Het doel is dat strenger gekeken wordt naar de aanvragen. Dit zou kunnen leiden tot een afname van de kosten, maar dit is nog moeilijk te voorspellen. Tevens komt er een werkgroep ten behoeve van het implementeren van beheersmaatregelen (op zowel leerlingen- als jeugdvervoer).
7. Formatie leerplicht / Doorstroompunt (nadeel € 160.000)
Het team Leerplicht en Doorstroompunt houdt zich bezig met het toezicht op en de naleving van de Leerplichtwet en de kwalificatieplicht. Er zijn in 2025 extra kosten gemaakt voor het inhuren van personeel om het werk van uitgevallen medewerkers op te vangen en de dienstverlening te waarborgen. Dit leidt per saldo tot een nadeel van € 0,16 mln.
8. Aanpak laaggeletterdheid (nadeel € 160.000)
De aanpak laaggeletterdheid is in 2025 voortgezet in afwachting van informatie over de hoogte van de decentralisatie-uitkering Aanpak laaggeletterdheid 2025 en volgende jaren. Dat de uitkering zou worden voortgezet, was al eerder bekend. Deze gang van zaken verklaart dat in de begroting 2025 nog geen bedrag voor aanpak laaggeletterdheid geraamd kon worden én evenmin voor de dekking daarvan op de algemene middelen. Informatie over de hoogte van de uitkering is opgenomen in de Meicirculaire 2025, waarin staat dat Zoetermeer namens de regio Zuid-Holland Centraal € 0,16 mln. ontvangt.
Het geld wordt gebruikt voor het bestrijden van laaggeletterdheid, het delen van kennis hierover en voor het organiseren van activiteiten en cursussen. Afspraken hierover staan in de regionale samenwerkingsovereenkomst Laaggeletterdheid/Wet Educatie Beroepsonderwijs (WEB). Tegenover een nadeel op de lasten 2025 staat een overeenkomstig voordeel op algemeen dekkingsmiddelen. Lasten en dekking voor de aanpak laaggeletterdheid voor de jaren 2026 tot en met 2028 worden budgettair neutraal geraamd in de programmabegroting 2026.
9. Zoetermeer 2040 en gebiedsontwikkelingen (voordeel € 120.000)
Voor 2024 en 2025 is een bedrag aangevraagd om, in het kader van Zoetermeer 2040 en de samenhang tussen sociaal en fysiek domein, extra tijdelijke formatie aan te kunnen nemen voor de beantwoording van nieuwe vragen op het gebied van wonen-zorg, openbare ruimte en maatschappelijke voorzieningen. We hebben deze vragen voor een groot deel met de bestaande formatie kunnen beantwoorden. In het laatste kwartaal van 2025 zullen we een of meerdere externe bureaus advies vragen over maatschappelijke voorzieningen. We verwachten eind 2025 ongeveer € 0,12 mln. niet te hebben besteed.
10. Arbeidsmarktregio Zuid-Holland Centraal (budgettair neutraal)
Gemeente Zoetermeer ontvangt en beheert als centrumgemeente de door het rijk beschikbaar gestelde middelen voor de regionale samenwerking. In het kader van de hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur ontvangen centrumgemeenten vanwege hun regierol in de arbeidsmarktregio vanaf 2025 twee decentralisatie-uitkeringen. De eerste is een tijdelijk (impuls-)budget ter bevordering van gezamenlijke dienstverlening aan inwoners en werkgevers. In 2025 wordt hieraan eenmalig € 0,1 mln. toegevoegd voor de communicatie rondom het Werkcentrum, waardoor het totale Impulsbudget in 2025 uitkomt op € 1,0 mln. per arbeidsmarktregio. Daarnaast ontvangen centrumgemeenten structureel € 0,65 mln. per jaar voor het structureel invullen van de functionele regierol in de arbeidsmarkt, het organiseren en ondersteunen van het Regionaal Beraad, het organiseren van coördinatie van het Werkcentrum, en het organiseren van de gidsfunctie. Het is aan de centrumgemeenten om invulling te geven aan de uitvoering en invulling van dit budget.
In 2025 worden wederom niet alle beschikbare middelen uitgegeven. Dit wordt hoofdzakelijk veroorzaakt doordat de inkomsten en uitgaven niet in hetzelfde tempo lopen. Dit verstoort het beeld van de begroting. Daarom stellen wij voor om een bestemmingsreserve in te stellen. Bij dit tussenbericht wordt een besluit daartoe aan u voorgelegd. Het bedrag van € 1,8 mln. wordt toegevoegd aan deze reserve.
11. Europees Sociaal Fonds Plus (ESF+) (voordeel € 933.000)
De gemeente Zoetermeer ontvangt vanuit het Europees Sociaal Fonds Plus (ESF+) in de periode 2021-2027 extra middelen voor de uitvoering van een aantal projecten op het gebied van (de verbetering van) werkgelegenheid, sociale zaken, onderwijs en vaardigheden. Hieronder zal per (lopend) project een korte toelichting worden gegeven.
Arbeidsmarkttoeleiding AMR ZHC 22-23 (voordeel € 291.000)
De gemeente Zoetermeer ontving uit het ESF+ middelen voor de arbeidsmarkttoeleiding en duurzame arbeidsinpassing van uitkeringsgerechtigden, kwetsbare jongeren, arbeidsbelemmerden en statushouders. Ingezet is op re-integratiedienstverlening/casemanagement, extern ingekochte re-integratietrajecten, scholing/training en jobcoaching en werkgeverscheques (plaatsingssubsidies). De uitvoering van het project is belegd bij werkbedrijf De Binnenbaan. De projectperiode was 3 oktober 2022 t/m 31 december 2023. De financiële eindafwikkeling vindt plaats in 2025, wat per saldo een financieel voordeel oplevert van € 0,29 mln.
Sociale Inclusie AMR ZHC 24-25 (voordeel € 148.000)
De gemeente Zoetermeer ontvangt uit het ESF+ middelen voor het vergroten van maatschappelijke participatie en het bevorderen van sociale inclusie. De investeringsprioriteit ligt bij kwetsbare werkenden en werkzoekenden. De uitvoering van het project is belegd bij werkbedrijf De Binnenbaan. De projectperiode is 1 januari 2024 t/m 31 december 2025. De eindafrekening vindt plaats in boekjaar 2025, wat per saldo een financieel voordeel oplevert van € 0,15 mln.
Arbeidsmarkttoeleiding AMR ZHC 24-25 (voordeel € 323.000)
De gemeente Zoetermeer ontvangt uit het ESF+ middelen voor de arbeidsmarkttoeleiding en duurzame arbeidsinpassing van uitkeringsgerechtigden, kwetsbare jongeren, arbeidsbelemmerden en statushouders. Ingezet is op re-integratiedienstverlening/casemanagement, extern ingekochte re-integratietrajecten, scholing/training en jobcoaching en werkgeverscheques (plaatsingssubsidies). De uitvoering van het project is belegd bij werkbedrijf De Binnenbaan. De projectperiode is 1 januari 2024 t/m 31 december 2025. De eindafrekening vindt plaats in boekjaar 2025, wat per saldo een financieel voordeel oplevert van € 0,32 mln.
Arbeidstoeleiding PrO-vso ZHC 2023-2025 (voordeel € 171.000)
De gemeente Zoetermeer ontving uit het ESF+ middelen voor de integrale begeleiding van leerlingen in het Voortgezet Speciaal Onderwijs (VSO) en het Praktijkonderwijs (PrO) richting de arbeidsmarkt. De projectperiode was 1 augustus 2023 t/m 31 juli 2025. Zoals vermeld in de jaarstukken 2024 heeft er in dat boekjaar een tussentijdse verrekening plaatsgevonden met de PrO/VSO-scholen, resulterende in een boekhoudkundig nadeel van € 0,17 mln. De eindafrekening vindt plaats in boekjaar 2025, wat een boekhoudkundig voordeel oplevert van € 0,17 mln. Alle middelen zijn, na aftrek van administratieve lasten, bij de PrO/VSO-scholen geland.
12. Sociale werkvoorziening WSW (voordeel € 200.000)
De gemeente Zoetermeer heeft als wettelijke taak om een aangepaste arbeidsplek in de sociale werkvoorziening te bieden aan inwoners die door een lichamelijke, psychische, of verstandelijke handicap niet onder normale omstandigheden kunnen werken. Deze wettelijke taak wordt uitgevoerd door werkbedrijf De Binnenbaan. In 2025 wordt een voordeel voorzien van € 0,2 mln. Dit wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door een lagere loonkostenontwikkeling dan waar het werkbedrijf in de begroting rekening mee had gehouden.
13. Oploop Nieuw Beschut Werk (voordeel € 250.000)
Beschut werk is bedoeld voor mensen die alleen in een beschutte omgeving onder aangepasten omstandigheden kunnen werken. De Rijksoverheid verplicht gemeenten om deze voorziening aan te bieden. Deze wettelijke taak wordt uitgevoerd door Werkbedrijf De Binnenbaan. In het Eerste Tussenbericht 2025 is de raad geïnformeerd over een structureel nadeel van € 0,15 mln. aan de hand van de (financiële) verwachtingen van Werkbedrijf De Binnenbaan. Met de halfjaarrapportage van de Binnenbaan is duidelijk geworden dat deze kosten zich in 2025 niet zo sterk ontwikkelen als waar in hun begroting rekening mee is gehouden. De verwachting is dat dit effect structureel is.
14. Compensatie afbouw heffingskorting voor medewerkers in werk-ontwikkelbedrijven (nadeel € 261.000)
Het rijk heeft door het aannemen van de motie Van Kent besloten om medewerkers van werk-ontwikkelbedrijven met terugwerkende kracht over 2025 te compenseren voor terugvallende looninkomsten als gevolg van een nieuwe belastingmaatregel met betrekking tot de afbouw van de heffingskorting. Dit zorgt voor een nadeel op de lasten van € 0,3 mln. Omdat het wetsvoorstel (vooral) de begroting van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid raakt, is de verwachting dat het rijk hiervoor extra middelen beschikbaar stelt aan de gemeenten. Deze inkomsten zijn opgenomen in het Overzicht Algemene Dekkingsmiddelen en onvoorzien (OAD).
15. Personeelslasten Sociaal Domein (nadeel € 835.000)
In 2025 wordt een nadeel voorzien van € 0,8 mln. op de personeelslasten. Dit nadeel wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door een overschrijding op het inhuurbudget. Inhuurkrachten worden deels ingezet voor vervanging van personeel met zwangerschaps- en/of langdurig ziekteverlof, maar zij voeren voornamelijk structurele werkzaamheden uit waarvoor geen vaste formatieplekken zijn. Om de uitvoering van de wettelijke taken en de kwaliteit van dienstverlening en ondersteuning van (bijstand)cliënten op peil te houden, is al langer sprake van het overschrijden van het inhuurbudget. Het inzetten op meer vaste formatieplekken in plaats van structureel te moeten terugvallen op ingehuurd personeel maakt deel uit van de organisatieontwikkeling Sociaal Domein waarover de raad bij het eerste tussenbericht 2026 wordt geïnformeerd.
16. Wet inburgering (SPUK) (budgettair neutraal)
De wet inburgering 2021 heeft in Zoetermeer een nieuw hoofdstuk ingeluid in het streven naar een inclusieve en harmonieuze samenleving. Met een duidelijke focus op participatie, taalverwerving en maatschappelijke betrokkenheid, heeft de gemeente Zoetermeer zich toegewijd aan het ondersteunen van nieuwkomers bij hun integratieproces. Zoetermeer hecht er belang aan om nieuwkomers te voorzien van de juiste instrumenten en hulpmiddelen om niet alleen de Nederlandse taal te leren, maar ook essentiële vaardigheden te ontwikkelen die nodig zijn om vol vertrouwen deel te nemen aan het arbeidsproces en de gemeenschap. Hiervoor ontvangen wij via een Specifieke Uitkering van het Ministerie van SZW-middelen voor de bekostiging van inburgeringsvoorzieningen. De uitkering is nu voorlopig vastgesteld en wordt na afloop van 2025 definitief vastgesteld als bekend is hoeveel asielstatushouders, gezins- en overige migranten in de gemeente werkelijk gestart zijn met een inburgeringstraject. De lasten worden ingeschat op € 1,7 mln. De (werkelijke) kosten worden via de specifieke uitkering volledig vergoed door het rijk.
17. BUIG & Bbz (Algemene bijstand) (nadeel € 100.000)
De gebundelde uitkering Participatiewet, ook wel genoemd de BUIG, wordt door het rijk uitgekeerd aan de gemeente en bestaat uit vijf uitkeringen. Het nader voorlopig budget voor 2025 is € 53,5 mln. De uitkering participatiewet (PW) is de voornaamste en beslaat ongeveer 95% van de BUIG; hiervan betaalt de gemeente de reguliere bijstandsuitgaven. Daarnaast zijn in volgorde van omvang aflopend:
- Loonkostensubsidie
- Inkomensondersteuning arbeidsongeschikte werknemers (IOAW)
- Inkomensondersteuning arbeidsongeschikte zelfstandigen (IOAZ)
- Besluit bijstandsverlening zelfstandigen levensonderhoud (Bbz)
De uitgaven zijn in 2025 naar verwachting € 0,38 mln. lager dan begroot. De inkomsten zijn naar verwachting € 0,48 mln. lager dan begroot. Per saldo leidt dit tot een nadeel voor de gemeente Zoetermeer van € 0,1 mln. Het voordeel aan de lastenzijde wordt met name veroorzaakt door een lager aantal bijstandsuitkeringen dan waar in de begroting rekening mee was gehouden. Het nadeel aan de batenzijde wordt veroorzaakt doordat het landelijke macrobudget een grotere neerwaartse bijstelling heeft gekregen dan was voorzien, op basis van realisatiecijfers in 2024.
18. Leenbijstand (voordeel € 56.000)
Leenbijstand is een vorm van bijzondere bijstand die als lening wordt verstrekt en later moet worden terugbetaald door de ontvanger. In 2025 zijn er minder verstrekkingen vanuit leenbijstand gedaan dan begroot. Dit komt doordat veel huishoudens die geraakt zijn door de toeslagenaffaire ondersteuning hebben ontvangen via het speciaal daarvoor ingerichte team Toeslagenaffaire. Deze groep had daardoor geen aanvullende leenbijstand nodig, omdat al in hun kosten werd voorzien.
Hierdoor zijn de uitgaven voor leenbijstand € 0,212 mln. lager uitgekomen dan gepland. Ook zijn er minder vorderingen opgehaald, namelijk € 0,156 mln. minder dan begroot. Omdat er minder leningen zijn uitgegeven, komen er ook automatisch minder terugbetalingen binnen.
19. Collectieve ziektekostenverzekering (voordeel € 148.000)
Deze gemeentelijke zorgverzekering is onderdeel van een collectief. De deelnemers profiteren dus van een collectiviteitskorting op de basisverzekering en korting op een goedkoop aanvullend pakket. De gemeente betaalt vanuit de bijzondere bijstand een deel van de verzekeringspremie. In de Programmabegroting 2025 is rekening gehouden met 4.330 deelnemers. In de eerste acht maanden van het jaar zijn er 3.464 deelnemers waarvoor een bijdrage is betaald. Een reden dat het aantal deelnemers lager is dan begroot, kan liggen aan het aanbod polissen dat wij bieden. Dit aanbod kan als minder aantrekkelijk worden ervaren. Doordat alles duurder wordt kiest men bewuster een zorgverzekering uit. Dit geeft een voordeel van € 0,148 mln.
20. Toeslagenaffaire (budgettair neutraal)
Het rijk heeft de gemeente gevraagd te ondersteunen bij zijn maatregelen in het kader van de kinderopvangtoeslag. Deze ondersteuning betreft enerzijds zaken in de uitvoering en anderzijds het kwijtschelden van gemeentelijke vorderingen op de betreffende groep ouders. Onze eerste inschatting van de hiermee samenhangende kosten bestaat uit:
De verwachte totale afwijking aan de lastenkant is € 3,684 mln.:
- € 1,549 mln. uitvoeringskosten
- € 0,051 mln. kwijtschelding
- € 2,084 mln. individuele verstrekkingen (met name medisch en inrichting woning.
De verwachte vergoeding van het rijk via een specifieke uitkering (SPUK) met betrekking tot deze kosten voor het jaar 2025 bedraagt € 3,684 mln.
21.Hoogwaardig handhaven (voordeel € 70.000)
Hoogwaardig handhaven is gericht op het vroegtijdig ontdekken en voorkomen van misbruik en oneigenlijk gebruik van de sociale voorzieningen om de schade voor de burger en de gemeente te beperken. Het voordeel aan de lastenkant van € 50.000 wordt voornamelijk veroorzaakt doordat er minder aan boetes en terugvorderingen is kwijtgescholden dan begroot. Het voordeel van € 20.000 aan de batenkant wordt deels veroorzaakt door een lagere debiteurenstand vanwege een lager aantal terugvorderingen (€ 0,35 mln. nadelig), wat op zijn beurt zorgt voor een bijstelling van de voorziening dubieuze debiteuren (€ 0,37 mln. voordelig).
22. Middelen voortzetting Geldpunt (voordeel € 127.000)
Bij de Perspectiefnota 2026 is een dekkingsvoorstel gedaan voor de structurele dekking van het Geldpunt (ad € 0,2 mln.) uit extra rijksmiddelen die aangekondigd waren voor de aanpak van problematische schulden. Via de meicirculaire 2025 is tegen verwachtingen in vooralsnog enkel voor het jaar 2025 een bedrag van € 0,1 mln. beschikbaar gesteld. Aangezien de kosten van het Geldpunt in 2025 gedekt worden uit de reserve Zoetermeers noodfonds Energiecrisis, levert dit in 2025 een incidenteel voordeel op van € 0,1 mln. Het voorstel is om een resultaatbestemmingsvoorstel te doen en de middelen naar 2026 over te brengen ten behoeve van de voortzetting van het Geldpunt. In het voorjaar van 2026 volgt naar verwachting meer informatie over de meerjarenbudgetten die gemeenten van het rijk ontvangen voor schulden en vroegsignalering. In TB1 2026 komt het college met een voorstel om de voortzetting voor het Geldpunt structureel te dekken.
23. Sociale uitkeringen in natura (voordeel € 300.000)
Sociale uitkeringen in natura zijn een vorm van bijzondere bijstand. Dit betreft voorzieningen waarbij de gemeente kosten rechtstreeks vergoedt of noodzakelijke voorzieningen verstrekt, in plaats van een financiële uitkering aan de inwoner.
In 2025 zijn de uitgaven binnen deze post lager uitgevallen dan begroot. Dit komt doordat een aanzienlijk deel van de huishoudens die geraakt zijn door de toeslagenaffaire ondersteuning heeft ontvangen via het speciaal daarvoor ingerichte team Toeslagenaffaire. Voor deze doelgroep was daardoor geen aanvullende aanvraag voor sociale uitkeringen in natura noodzakelijk, omdat al in hun kosten werd voorzien.
Als gevolg hiervan zijn de verstrekkingen vanuit leenbijstand € 0,3 mln. lager uitgekomen dan geraamd, hetgeen heeft geleid tot een voordelig resultaat op deze post.
24. Egalisatiereserve kapitaallasten Schoolgebouwen (neutraal)
Vanwege het later opleveren van nieuwe schoolgebouwen wordt in 2025 € 0,6 mln. minder onttrokken aan deze egalisatiereserve. Tegelijkertijd wordt de toevoeging aan deze reserve met hetzelfde bedrag verlaagd. Per saldo neutraal.